1878’de Bulgaristan’ın Osmanlı egemenliğinden kurtuluşundan bu yana, yöneticiler, 11 kez referandum düzenleme konusunu düşünmüdüler, bunlardan sadece üçü gerçekleştirildi.
“Yeni bir elektrik santralinin inşaatıyla Bulgaristan’da nükleer enerji geliştirilmeli mi?” sorusunu gündeme getiren ulusal referandum için bilgilendirme kampanyası, 27 Aralık 2012 tarihinde başlаdı ve 25 Ocak 2013 tarihinde, saat 24.00’da sona erеcek.
Bu referandum, Bulgaristan’daki demokratik değişimlerin ardından ilki olacaktır.
BTA’nın “Bilgi”redaksiyonundaki bilgilere göre, 1878’den bu yana Bulgaristan’ı yönetenler, devlet ve belediye konularında 11 kez referandum düzenlemeyi düşündü, bunlardan sadece üçü gerçekleştirildi.
Liberal Parti’nin lideri Dragan Tsankov, yönetim şekli ile ilgili ilk refarandum teklifini yapmıştır. Mesele, Berlin Antlaşması (1 Temmuz 1878) ve Tırnova Anayasası’nın( 16 Nisan 1879) kabul edilmesiyle çözüldüğü için refarandum düzenlenmiyor.
Bir sonraki referandum talebi 1908 yılında, Bulgaristan’ın Osmanlı devletine bağlı bir prenslik olsun mu sorusuyla ilgilidir.1908 yılında bağımsızlığın ilan edilmesiyle mesele doğrudan çözülüyor ve referandum gerçekleşmiyor.
Millet Meclisi, 1909 yılında,“Belediye meseleleriyle ilgili halka danışma yasasını” kabul eidyor. Yasaya göre, belediye meclislerinde alınan bazı kararlar, gerçekleştirilmeden önce vatandaşın onayına sunulmalıdır.Kararlar, okul ve kiliseler, köprüler, yollar ve tesisatların inşaatı dahil, belediye hizmet binalarının inşaası, halk tarafından ortak kullanılan belediye gayrimenkullerinin satışı ve istimlakı, su ve kanalizasyon düzenlemeleri vs. ile ilgilidir.
Belediye işleriyle ilgili referandumlar 1909’dan, yasanın kaldırıldığı 1934 yılına kadar düzenlenmiştir.
1914 yılında, Bulgaristan’ın savaşa katılıp katılmaması ve katılması durumunda hangi tarafta olması ile ilgili referandumun düznlenmesi teklif edilmiştir.
Aleksandır Stamboliyski, Dragan Tsankov ve diğer bazı parti liderleri buna karşı çıktıkları için yapılmamıştır.
Bulgar Çiftçi Partisi(BZNS) yönetimi sırasında, o dönemin Eğitim Bakanı Tsanko Bakalov’un emri ile “Orta okullarda öğretmenlerle ilgili halk oylaması tüzüğü” yürürlüğe giriyor. Talimat, 1 Mayıs 1920 tarihinde devlet gazetesinde yayınlanıyor. Tüzük, bir yıl uygulanmıştır, yeni Eğitim Bakanı Stoyan Omarçevski tarafından önerilen başka bir tüzüğün önerilmesi ardından kaldırılmıştır.
19 Kasım 1922 yılında, İvan Evstratiev Geşov (16 Mart 1911-1 Haziran 1913), Dr.Stoyan Danev (1 Haziran-4 Temmuz 1913) ve Aleksandır Malinov kabinelerinden bakanların, 1913 ve 1918’de ilan edilen ve yürütlen savaşlar ve ardından takip eden ulusal felaketlerin yaşanmasında suçlulukları ile ilgili halk oylaması kanunu ile ilgili referandum düzenleniyor. Oylama, “suçsuz” için siyah referandum oy pusulası ve “suçlu” için beyaz oy pusulasıyla oy verilerek yapılıyor. Oylama sonucunda “suçlu” çoğunlukta ise üç kabinenin bakanları Devlet Mahkemesi’nde yargılanacaklardır. Beyaz pusulada 22 eski bakanın isimleri yazılıdır.
Referandum kanunu,Bakanlar Kurulu’nun, Stoyan Danev ve Aleksandır Malinov’un kabinesinden bakanların tutuklanmasını ve malvarlıklarına el konulmasına ilişkin 24 Eylül 1922 tarihli kararını tasdik ediyor.
Böylece daha 26 Eylül 1922 tarihinde,Bulgaristan’ı 1912-1913 ve 1918 dönemlerinde yöneten kabinelerin bakanları, suçlanmadan önce tutuklanmıştır. Suçlarıyla ilgili oylama ise 19 Kasım 1922 tarihinde, halkın, birinci(1913) ve ikinci(1918) ulusal felaketlere neden olan suçluların cezalandırılmaları ısrarıyla referandum yapılıyor.
Referanduma katılan toplam 926 490 kişiden, 647 313’ü beyaz pusula , 223 584’ü siyah pusula ile oy kullanmıştır, 55 593 pusula ise geçersiz sayılmıştır.13 Şubat 1923 tarihinde, İvan Evstratiev Geşov, Dr. Stoyan Danev ve Aleksandır Malinov hülümetlerinden bakanların yargılanmasına ilişkin kanun yayınlanmıştır.Refarandum sonuçlarına istinaden, mart 1923’te devlet mahkemesine teslim ediliyorlar.Aleksandır Stamboliyski hükümetinin indirildiği Halk Birliği ve Askeri Birlik tarafından organize edilen 9 Haziran 1923 tarihli darbenin ardından bakanlar serbest bırakılmıştır.
1941 yılında,Alman faşizminin girişine karşı ve Bulgaristan’ın taraf olmasıyla ilgili referandum teklifi gündeme getirilmiştir, ancak girişimcilerine karşı davalar açılarak hapishanelere gönderildikleri için gerçekleşmiyor.
8 Eylül 1946 tarihinde, 26. dönem Millet Meclisi’nde oylamaya sunulan monarşinin kaldırılması ve Bulgaristan Halk Cumhuriyeti’nin ilan edilmesiyle VI. Bütük Millet Meclisi’nin tolanmasına ilişkin halk oylaması Kanunu uyarınca referandum düzenleniyor.
Oyların yüzde 92.72’si cumhuriyet, yüzde 4.37’si monarşi için veriliyor.16 Eylül 1946 tarihinde Bulgaristan, Halk Cumhuriyeti olarak ilan ediliyor.
Eski Başsavcı İvan Tatarçev, devlet yönetim şeklinin referandum ile değiştirilemeyeceği gerekçesiyle 22 Aralık 1998 tarihinde , 1946 yılında kabul edilen kanunun Anayasa’ya aykırı düştüğünün belirlenmesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvuruyor, ancak Anayasa Mahkemesi telebini reddediyor.
5 dönem Millet Meclisi, mart 1968’de, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti’nin Anayasa tasarısını hazırlamak üzere Todor Jivkov’un başkanlığı altında 78 milletvekilden oluşan bir komisyon seçiyor.
Bulgaristan Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin özel oturumunda, metin onaylanıyor ve tasarının halk oylmasına sunulması teklifi yapılıyor. 8 Mayıs 1971’de Anayasa’nın referandum ile kabul edilmesi kararı alınıyor.
Oylamaya,toplam 6 174 635 seçmenden yüzde 99.7’u katılıyor,bunlardan yüzde 99.66’sı Anayasanın kabul edilmesine “evet “diyor.
28 Mayıs 1991 yılında 7.Büyük Millet Meclisi, cumhuriyet ya da monarşi devlet yönetim şekline ilişkin referandumun 6 Temmuz 1991 tarihinde yapılmasına karar alıyor.5 Hazira 1991’de ancak Büyük Millet Meclisi referandumun düzenlenmesinden vazgeçiyor.
Yazar: ChinarWEB, Editör: Bayraktar
Kaynak: vesti.bg
Kaynak: vesti.bg
