Halk Meclisi nezdinde Sivil Toplumla İşbirliği Komisyonu ülkede seçim sistemini tartıştı. Temaslara yüzden fazla sivil toplum temsilcisi ve meclis dışı partiler katıldı. Danışmalarda Sofya’da yirmi günden beri devam eden protestocuların isteği üzerine majoriter (çoğunlukçu) sistem ihtimaline ağırlık verildi.
Şuan geçerli olan seçim sistemi proportional (orantılı) bazda alınıyor ve parti ile bağımsız adaylar arasında eşitsizlik ve orantısızlık yaratıyor. Forumda üç farklı seçim sistemi önerildi. Biri orantılı (proportsional) sistem olup, zorunlu tercih bazında alınacak, yani seçmen belirli adaylara olan tercihini verebilecek. Bu öneriyi Modern Politika Enstitüsü Başkanı Borislav Tsekov sundu.
Gazeteci Valeri Naydenov’un sunduğu 2. teklif, majoriter (çoğunlukçu) sistem seçimler için uygun bir model olarak lanse edildi.
3.teklif hükümetin Seçim Konseyi Başkanı prof. Emiliya Drumeva ve prof. Mihail Konstantinov’tan geldi. İki uzman Bulgaristan’da seçim sisteminin karışık olması uygundur.
Öncelikli tercihli orantılı sistem AB’nin birçok ülkesinde uygulanıyor ve dört temel önceliği var.
Borislav Tsekov anlatıyor:
Bu sistem farklı toplumsal beklentilerin daha kapsamlı temsiline imkan sağlıyor. Çoğunlukçu sistemin yalın halinde her zaman bazı kesimler temsilsiz kalıyor. Fakat tercihli orantılı sistemde toplumun görüşü aktarılabilir ve dolayısıyla tercih ettikleri adaylar parlamentoya girebilir ve onların isteklerine cevap verebilir. Aynı zamanda bu sistem politik sistemin iki, üç partinin tekelinde kalmasını da önleyecek.
Valeri Naydenov, Bulgaristan’ın dünyanın en iyi demokrasileri-ABD, İsviçre ve İngiltere’den örnek almasını istiyor. Orada iki turlu majoritar sistem uygulanıyor. Hatta Hindistan’da bile benzeri sistem işliyor.
“Sanırım ülkedeki seçkin kesimin kişisel seçime tabi tutulmasından korkuyor. Fakat endişe edilecek bir durum yok. Çoğunlukçu sistemde 20-30 bin nüfuslu bazı küçük yerlerde bir partinin kesin görev alacağı bilinmekte ve o yüzden oradaki aday partinin lideri oluyor. Majoriter seçim uzun siyasi ömür sağlıyor.
Prof. Emiliya Drumeva ve prof. Mihail Konstantinov Bulgaristan için en uygun seçim sisteminin karışık sistem olduğunu savundu. Çoğunlukçu-orantılı karışık sistemin Almanya’da çok iyi çalıştığına dikkat çeken prof. Konstantinov şunları söyledi:
“İki temel sistemin en iyi yanları alınarak karma bir model ortaya çıkıyor. Her partinin aldığı görevlere göre orantılı bir şekilde işliyor. Milletvekili oranında hileler olamaz. Öte yandan mecliste vekillerin yarısı, yani 120’si tamamen majoriter sistemle seçilecek. Bir seçmen iki oy kullanacak. Biri belli bir parti için, diğeri belli bir aday için olacak. Bu iki oy tamamen farklı oluşuma olabilir. Mesela sol bir partiye oy verebilir, orantılı oyunuzu ise sağ bir milletvekili adayından yana kullanabilirsiniz. Seçimlere ilgiyi arttıracak bir sistem olsa da, biraz zor bir uygulama. Bu model seçim sistemlerinin “mercedes’i” olarak adlandırılabilir. Fakat alınacak sonuç bu sıkıntıya değer”.
Protestocuların istediği gibi, erken genel seçimlere gidilirse, seçim sisteminde acil olarak ne değişmeli?
“Alman sistemini uygulamak hemen mümkün değil. İlk olarak pilot bir deneme şeklinde internet oylamaya geçebilir, seçim merkezlerinde oyun internetten ve bilgisayarda özel cihazlarla gerçekleşmesi iyi olur. Politik oluşumların adaylığı kolaylaştırılabilir. Vatandaş, bağımsız adayların temsil gücüne hala inanmadıkları için onlara oy vermiyor. Bu anlamda vatandaş listeleri hazırlanabilir. İki, üç kişilik bir vatandaş listesi oluşturulabilir. Bu olanak birçok ülkede var. Bulgar siyasetinde parlamentoya girme barajı %4’tür.
Avrupa Parlamentosu’nda Bulgaristan’daki durum değerlendirildi
Bulgaristan’da devam eden protestolar, reform gerçekleştirme gerekliliğinin ve Bulgar toplumunun kanunun üstünlüğü ile ilgili duyduğu derin endişelerin göstergesidir. Avrupa Parlamentosu Başkan Yardımcısı Viviane Reding, yaz tatili öncesinde AP’nun son oturumunun gündemine taşınan ülkemizdeki durumun görüşüldüğü sırasında bu açıklamada bulundu. Reding: “Bulgaristan’ı gözetim mekanizmasının uygulanması sürdürülecek, Bulgaristan ile ilgili dikkatli olmaya devam edeceğiz ve kamu hukukunun ihlali ya da Avrupa değerlerine uyum göstermeme tehditlerin ortaya çıkması durumunda gereken tedbirleri alacağız” şeklinde konuştu.
BNR
