BM Uyuşturucu ve Suç Dairesi (UNODC) 17 Mayıs Salı günü yayınladığı yeni bir araştırmada, Batı Balkan ülkeleri vatandaşlarının yolsuzluğu, işsizlik ve yoksulluktan sonra ülkelerinin çözmeleri gereken üçüncü önemli sorun olarak gördüğünü ileri sürdü.
“Batı Balkanlar’da Yolsuzluk: Halkın Yaşadığı Şekliyle Rüşvet” adlı rapor, geçtiğimiz yıl Arnavutluk, Bosna-Hersek (BH), Hırvatistan, Kosova, Makedonya, Karadağ ve Sırbistan’da 28 binden fazla kişi arasında yürütülen bir ankete dayanıyor.
Avrupa Komisyonu’nun (AK) sponsorluğunda yürütülen araştırmadaysa, halkın algılarından ziyade devlet dairelerindeki yolsuzluk gerçeği üzerinde duruldu.
UNODC’ye göre, “ankete katılan altı kişiden biri, anketten önceki 12 ay içinde bir devlet görevlisiyle bir tür rüşvete maruz kalmıştı.”
Nakit ödemelerin bölgedeki başlıca rüşvet biçimi olduğu görüldü: geçen yıl tüm rüşvetlerin üçte ikilik bölümü nakit ödenmiş. Fakat ülkeler arasında büyük farklılıklar göze çarpıyor.
Örneğin Arnavutluk’ta, nakit ödemeler rüşvetlerin büyük çoğunluğunu oluştururken, bir kamu görevlisine yiyecek ve içecek, değerli eşyalar veya başka mallar vermek “nadir istisnalar” olarak tanımlanıyor.
Yedi Batı Balkan ülkesi arasında, nakit ödenen rüşvet miktarı açısından, Arnavutluk’taki 103 avro ve Kosova’daki 174 avrodan Makedonya’daki 1212 avroya kadar önemli farklılıklar görüldü.
BH’de yaşayan insanlar bir kamu hizmeti için 222 avro ödemek zorunda kalırken, Sırbistan’dakiler 349 avro, Hırvatistan ve Karadağ’dakilerse sırasıyla 410 avro ve 480 avro ödemek zorunda kalmışlar.
Geçen yıl en az bir kez rüşvet verdiğini itiraf edenlerin %28’i, bunu daha iyi bir muamele görmek için yaptığını belirtti. Katılımcıların çoğu buna neden olarak bir prosedürün hızlandırılmasını öne sürerken, %16’sı para cezası ödememek için bu yol başvurduğunu, %12’si ise paranın bir prosedürü tamamlamalarına yardım ettiğini belirtti.
UNODC İcra Direktörü Yury Fedotov, ülkelere anketi yürütme gereğini kabul ettikleri için ve yolsuzluğu önleme çabalarından ötürü övgüde bulundu.
Fedotov, “Bu raporda ön plana çıkarılan alanlar, bize mevcut durumla ilgili gerçekçi bir bakış açısı sunuyor ve bu da tüm seviyelerdeki yolsuzluk uygulamalarıyla mücadelede kolektif olarak birlikte çalıştığımız makamlar açısından kritik önem taşıyor.” dedi.
AB’nin Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesi Stefan Füle’ye göre, çalışma Batı Balkanlar’daki yolsuzluk durumunun “son derece yararlı bir değerlendirmesini sunmakta”.
Füle, “Avrupa Komisyonu bu konuyu çok yakından incelemekte ve Avrupa perspektifini gerçekleştirmek isteyen herhangi bir aday veya potansiyel aday için hiç şüphesiz en önemli kriterlerden birisi olan bu konuya büyük önem vermekte.” dedi.
