İstanbul’daki müze gişelerinde yaşanan yolsuzluklar şeytana pabucunu ters giydirecek türde. Ayasofya Müzesi ve Topkapı Sarayı’nda çalışan gişe memurlarının bu akıl almaz planları, sonunda bakanlığı pes ettirdi.
Radikal’in haberine göre, çareyi gişeleri özelleştirmede gören bakanlık şimdi özel sektörü nasıl kontrol altına alacağını düşünüyor. Sadece bu iki müzenin görünen yıllık geliri 60 milyon lira. Çalışanların bazılarıın mal varlığında ciddi artış belirlendi. Kıbrıs’ta kumar oynadıkları, bir yıl içinde ev, otomobil aldıkları tespit edildi.
Devam eden davalarda bakanlık hakkını arıyor. Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, gişelerin kasım ayında özel sektöre devrinden sonra gelirlerin yüzde 40 arttığını söyledi. Günay “Bu fark daha önce birilerinin cebine gidiyordu” dedi. (Kasımdan itibaren bugüne kadar olan dönem ile geçen yıl aynı dönem karşılaştırıldığında yüzde 40’lık artış oldu. Yıl geneline yayıldığında 24 milyon liralık artış oluyor.)
Gişe ve turnikede duran memurların özelleştirmeden önce çok farklı yöntemlerle yolsuzluklar yaptığı tespit edildi. Bir yöntemde müze kartlar kullanılıyordu. Müze Kart’la içeriye giren ziyaretçi aynı kartla 3 saat sonra yeniden giriş yapabilme hakkına sahip. Yabancı turistlerin kullanması yasak olmasına rağmen, bilet sattıkları yabancı ziyaretçileri Müze Kart ile gezdirdiler.
İddiaya göre 2010 yılında Topkapı Sarayı’nda gişe memurunun sattığı biletle turnikenin başına gelen turist, turnikedeki görevli tarafından bilet barkodu hiç okutulmadan içeriye sokuluyordu. Çünkü turnikede görevli memurun pantolonunun altında, bacaklarına yapıştırılmış 10’a yakın Müze Kart vardı. Turnike kartı uzaktan algıladığı için görevlinin sadece diz hareketiyle turnike açılıyor, şüphe çekmeden turist içeriye alınıyordu. Toplanan biletler tekrar gişeye götürülüp satılıyordu. Topkapı Sarayı Müzesi’nde görevli polis memuru bu olayı suçüstü yaparak tutanak altına aldı. İki görevli İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanıyor.
DÜZENEK KURDULAR
Ayasofya Müzesi’nde yaşanan olay bardağı taşıran son damla oldu. Gişe görevlileri ile turnikede görevli memurlar organize olarak yeni bir yöntem icat ettiler. Biletler kâğıt olarak gişeye geliyor, ziyaretçinin istediği bilet bilgisayarla gişede barkodlanıyordu. Öğrenci, ücretsiz ya da tam biletler görevlice bilgisayarda işaretlenerek basılıyordu. Bu sistemde barkodun yazdığı yeri selobantla kapatarak tam biletlere öğrenci ya da ücretsiz barkodu yazılıyor. Böylelikle ziyaretçinin elindeki bilette tam yazmasına rağmen, kayda öğrenci olarak geçiyor. Aradaki fark şebekenin cebine gidiyor. Gişedeki kamera görüntülerinde de her şey normal görünüyordu. Kendi aralarındaki paylaşımda anlaşmazlığa düşünce yolsuzluk ortaya çıktı. 5 kişi işten atıldı, 8 kişinin görev yerleri değiştirildi. Savcılık soruşturması devam ediyor.
Döner Sermaye İşletmeleri Merkezi yetkilileri bir başka yöntemin de çalışanların serbest geçiş kartları üzerinden yapıldığını anlattı. Serbest geçiş kartlarıyla da ziyaretçilerin içeriye sokulduğu tespit edildi. Çalışanların serbest kartları bir kişi tarafından toplanıyor, her defasında farklı kişinin kartı kullanılıyordu. Kartını kullandıran görevliye de günde 50 lira veriliyordu. Sadece Topkapı Sarayı Müzesi’nde serbest geçiş izni olan 100’den fazla çalışan var. En büyük vurgun ise turlardan yapılıyor. 50-60 kişilik turist kafilesi getiren bazı turizm şirketleriyle anlaşılarak Müze Kartlarla geçiş yapılıyor. Böylece devlet zarara uğratılıyor. Yolsuzlukları önlemek için sistemlerini sürekli yenilemek durumunda kalan Kültür ve Turizm Bakanlığı ise ‘kötü niyetli’ çalışanlarının hızına yetişmeye çalışıyor.
ŞİRKETİ KİM DENETLEYECEK?
Bakanlık kasımda müze gelirlerini özelleştirdi. TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği)–MTM Bilişim Teknolojileri ortaklığı ihaleyi kazandı. Müze gelirlerinin yüzde 11’ini bu şirket alacak. Gişe ve turnikede artık bakanlık personeli durmuyor. Şirketin kontrolündeki gişelerde yolsuzluğun nasıl önleneceği ise belirsiz.
Müzelerde gişe yolsuzlukları aslında yeni değil. 2002 yılında Ayasofya Müzesi’nde turnikelere yapılan özel bir düğme ile turnikelerin boşa dönmesi sağlanıyor, böylelikle aynı biletle ziyaretçiler defalarca müzeye sokularak haksız kazanç elde ediliyordu. Bu durum tespit edilip müze müdürü dahil 10 müze çalışanı görevden alındı. Bakanlık 2005’ten sonra gişelerde bilgisayar sistemine geçti. Ancak yolsuzluğun önüne geçemedi. Bu kez Türk ve yabancı ziyaretçilere ayrı bilet fiyat uygulamasından yararlanan gişe çalışanları, 3 lira olan Türk ziyaretçi biletlerini verdikleri turistlere 10 lira değerinde yabancı bilet ücreti alarak aradaki farkı cebe indiriyorlardı. Bu nedenle bakanlık yerli ve yabancı fiyat ayarlamasından vazgeçti. Gişelere kamera yerleştirdi. Ama bu da yolsuzluğu bitirmedi.
