Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, sadece tır ulaşımı değil, karayolu, havayolu ve demiryolu dahil olmak üzere Türkiye ile Bulgaristan arasındaki ulaşım hatlarının iyice güçlendirilmesine karar verdiklerini belirterek, “Hatta Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev ve diğer yetkililerle Marmaray’ın açılması ve hızlı trenin buraya kadar gelmesi konusunu görüştük” dedi.
Davutoğlu, Bulgaristan ziyaretinin ilk gününün ardından Türkiye’nin Sofya Büyükelçisi rezidansında gazetecilerle düzenlediği sohbet toplantısında, Bulgaristan Dışişleri Bakanı Kristiyan Vigenin, Başbakan Plamen Oreşarski, Parlamento Başkanı Mihail Mikov, Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev ve Bulgaristan Müslümanları Başmüftüsü Mustafa Aliş Haci ile görüşmelerini anlattı.
Bulgaristan programının “yoğun olduğunu” belirten Davutoğlu, Türkçedeki “komşu” sözcüğünün, özellikle Bulgaristan’la ilgili “komşi” şeklinde telaffuz edilmesi sonucu özel bir anlam nüansına kavuşturulduğunu kaydetti. Davutoğlu, “Çok komşu ülkemiz var ama ‘komşi’ dediğimiz bir tek Bulgaristan var. Bu, ortak bir geçmişe ve yoğun ilişkilere işaret eder” diye konuştu.
Kısa bir dönemde Bulgaristan ile Türkiye arasında ivme sağlayan yoğun ziyaretler gerçekleştiğini ifade eden Davutoğlu, enerji ve ulaştırma bakanlarının görüştüğünü, ortak komisyon toplantısı yapıldığını, sınır komisyonu toplantısı gerçekleştiğini, yakında içişleri bakanlarının da bir araya geleceklerini vurguladı.
İkili ilişkilerde Bulgaristan’ın başlıca politikacılarının “stratejik vizyon paylaştıklarını” belirten Davutoğlu, Türkiye ve Bulgaristan’da beklenen seçimlerin ardından başbakanlar eşbaşkanlığında bir toplantı yapılacağını bildirdi.
– Sektörel işbirliği
İki ülke arasında yapılabilecek işbirliğinin çeşitli yönleri bulunduğuna işaret eden Davutoğlu, “Sadece tır ulaşımı değil, karayolu, havayolu, ve demiryolu dahil olmak üzere, Türkiye ile Bulgaristan arasındaki ulaşım hatlarının iyice güçlendirilmesine karar verdik. Hatta Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev ve diğer yetkililerle Marmaray’ın açılması ve hızlı trenin buraya kadar gelmesi konusunu görüştük” dedi.
Türk Hava Yolları’nın (THY) Sofya uçuşlarının artırılması ve Varna uçuşlarına başlanmasını da masaya yatırdıklarını belirten Davutoğlu, “Her alanda ulaştırmada Türkiye’yi Avrupa’ya bağlayan, Bulgaristan’ı Asya’ya bağlayan önemli bir gündem var” ifadesini kullandı.
Enerji konusunda TANAP, TAP ile bağlantı kurunca Yunasintan üzerinden Arnavutluk, İtalya, Adriyatik’e uzanacak hatla Bulgaristan’ın gaz konusunda “by-pass” olmasının sözkonusu olduğunu anımsatan Davutoğlu, şunları kaydetti:
“Biz, Türkiye olarak Azerbaycan ile temaslarımızda Bulgaristan’a Türkiye’den bir hat çekilmesi konusunda prensip mu sağladık. Ayrıca elektrik inter-konektör anlaşması da mart ayı içinde imzalanacak. Elektrik alışverişi ve enerji paylaşımı konularda da büyük bir potansiyel var.”
– “Dünyanın en büyük 7. tarım ülkesiyiz”
Bulgaristan ile Türkiye arasındaki ticaret hacminin 3 milyar avrodan 5 milyar avroya çıkarılmasının hedeflendiğini vurgulayan Davutoğlu, Türkiye’nin Bulgaristan’a olan 2 milyar avroluk yatırımının artmasını, Bulgaristan ekonomisinin daha da dışarıya açılması ve bu ülkenin Türkiye’ye önem vermesi konusunda değerlendirilebilecek geniş işbirliği imkanlarına bağladı.
Görüşmelerinde, turizm ve tarım konusunda önemli bir potansiyel bulunduğunu bir kez daha teyit ettiklerini kaydeden Davutoğlu, ayrıca Tunca Nehri’nin akışının sağlanması için yapılacak çalışmalar, su yönetim ve kontrol konusunda da verimli bir işbirliğin yapılabileceğini söyledi.
Türkiye’nin, büyük bir tarım reform gerçekleştirmiş bir ülke olduğuna vurgu yapan Davutoğlu, “Tarım alanındaki reform çalışmalarımızı anlatınca şaşırdılar. Son on yıldaki reformlar sayesinde dünyanın en büyük 7. tarım ülkesiyiz. Coğrafi bakımından dünyanın 7. en büyük ülkesi değiliz ama tarımda dünyanın 7. büyük ülkesiyiz” diye konuştu.
Davutoğlu, Bulgar makamları ile görüşmelerinde turizm kapasitesi ve işbirliği üzerinde durduklarını da ifade ederek, “Türkiye ve Bulgarisan ekonomisinin daha fazla temasa geçmesi konusunda genel bir algı var” dedi.
– “Sıkıntılı konular”
Temaslarında ilişkilerinde “sıkıntılı” olarak nitelendirilebilecek konulara da değindiklerini belirten Davutoğlu, Türkiye’nin Bulgaristan’da yaşayan soydaşların sorunlarına gösterdiği duyarlılığı dile getirdi. Davutoğlu, şöyle konuştu:
“Filibe’de camiye (Muradiye Camisi) yapılan saldırı konusunu, Varna Belediyesinin girişimleri ile (123 yerleşim yerinin Türkçe) isimlerinin değiştirilmesi çabaları, Türkçe eğitim meseleleri, tüm bunları çok açık bir şekilde dile getirdik. Şunu da gördüm, (Filibe’deki) Muradiye Camisine yapılan saldırı konusunda (Bulgaristan’daki makamlar) ortak bir dil kullanıyorlar, hepsi kınıyorlar. Cumhurbaşkanı (Plevneliev) çok açık ve net bir dille kınadı. Plevneliev geçen yıl iftara Başbakan Yardımcısı ile birlikte katıldı. Aynı perspektiften bakıyoruz.”
– Müslümanlara ait vakıf mallarının iadesi
Dışişleri Bakanı Davutoğul, konuya ilişkin bir soru üzerine, Bulgaristan Müslümanları Başmüftülüğü’nün ülkedeki Müslüman vakıf mallarının iadesiyle ilgili verdiği mücadeleyi desteklediklerini vurguladı.
Davutoğlu, “Biz, Türkiye’de neredeyse bir milyar doları bulan mülk, değerli, kıymetli olan yerleri Bulgar vakfına iade ettik” diyerek, Bulgaristan’da da ilgili malların İslam Vakfına iadesini “normal olduğunu” ifade etti. Davutoğlu, “İade edildiğinde onlar, taşınıp Türkiye’ye götürülecek mallar değil, bunlar Bulgaristan’ın malı” ifadesini kullandı.
Mahkemede vakıf mallarının iadesi konusunda bir temyiz sürecinin sürmekte olduğunu anımsatan Davutoğlu, “Umut ederiz ki insani haklarına uygun karar verirler. Marjinal grupların baskısı ile bu karar değişmez ama Başmüftülüğü kararlı gördüm. Eğer burada değişmezse, Bulgaristan Başmüftüsü (Mustafa Aliş Hacı), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde dahil, her türlü hukuki süreci deneyeceklerini söyledi. Ben de ‘Bu sizin doğal hakkınızdır’ dedim” şeklinde konuştu.
– Bulgaristan’da Türkçe kullanımı
Bulgaristan’ın yeni seçim kanununda Türkçe dahil, “yabancı” dillerin yasaklanması konusunu da değerlendiren Davutoğlu, bu konuyla ilgili Bulgar muhataplarının önünde beyan ettiği görüşlerini şöyle anlattı:
“Türkçe dediğim, buranın dili, sizin vatandaşlarınızın dili. Türkçe yabancı dil değil. Örnek de verdim; Türkiye’de de Kürtçe konusunda bir çok şey vardı ama Kürtçe propaganda serbest bırakıldı ve bu hiç bir şekilde zarar da vermedi. Türkiye’de bu rahatlıkla yapılıyor. Hiç kimseye de zarar vermedi, vatandaşların aidiyet bilinci kuvvetlendi.
(Bulgaristan’da) çocuklar Türkçe eğitim alamazsa, nasıl kendilerini bu topraklara ait hissederler? Buradaki soydaşlarımızın hakları-hukukları, Türkçenin ve Türk kültürünün buradaki mevcudiyeti, Osmanlı mirası, bizim ortak kültürün mirası, bunlar, Bulgar ve Türk kültür miraslarıdır. Türkiye’de ve burada bu mirasların korunması konularda, benzer bir perspektife sahibiyiz. Çok açık ve direkt konuştum ve gördüm ki, hepsi de bu konularda açık fikirlere sahipler.”
– Bulgaristan’daki soydaşlarla temasları
Dışişleri Bakanı Davutoğlu, cuma namazını, Bulgaristan’daki fanatik çevrelerinin geçtiğimiz haftalarda taşladığı Muradiye Camisi’nde kılacağını belirtti.
Bulgaristan’daki Türk soydaşlarla temaslarına da değinen Davutoğlu, “Normal şartlarda özellikle Filibe’ye değil de bu sefer, Bulgaristan’ın kuzeydoğusundaki Deliorman bölgesine gitmeyi planlıyordum. Eminim orada da hoşgörü ile karşılanacağız. Ancak Filibe Valiliği ve Filibe’deki Türkiye Başkonsolosluğu’nu ziyaret edeceğim. Orada da hoşgörüyü, dostluğu, komşuluğu konuşacağız. Bunu zedelemeye, zehirlemeye çalışanlara da izin vermeyeceğiz. Varna’da ve Şumnu’daki soydaşlarımızla buluşacağız, kucaklaşacağız. Bulgaristan Türkleri Bulgaristan vatandaşlarıdır, Bulgaristan’ın eşit vatandaşlarıdır” diye konuştu.
AA
