Eski Arnavut milislerin bölgede Arnavutların tutuklanma olayları devam ettiği takdirde tekrar toplanacakları yönündeki uyarıları, tutuklamalara tepki olarak eylemlerde bulunabilecekleri yönünde spekülasyonlara yol açtı.
4 Mayıs’ta Sırbistan’da sekiz Arnavut, savaş suçu iddialarının yanı sıra yasadışı silah bulundurmaktan tutuklanırken, 20 diğeri de Makedonya’da Nisan ayında Üsküp yakınlarında beş Makedon sivilin öldürülmesi olayıyla ilgili olarak tutuklandı.
Presevo, Medvedja ve Bujanovac Kurtuluş Ordusu (UCPMB) eski siyasi lideri Jonuz Musliu SETimes‘a verdiği demeçte, “Bizler, bir başa karşılık iki el deriz. Başka bir seçenek yoktur.” diyor.
Musliu, barışçı bir çözüm tercih edilmekle birlikte, Belgrad’da bu yönde bir niyet olmadığını belirtiyor. “Belgrad aynı şekilde devam ediyor ve sorunları güç kullanarak çözmek istiyor.”
Presevo Vadisi’ndeki Arnavut liderler, en büyük kaygılarının İçişleri Bakanı İvica Daciç’in polis eylemlerinin devam edeceği yönündeki uyarısı olduğunu belirtiyor.
Bujanovac Belediye Başkanı Shaip Kamberi SETimes‘a verdiği demeçte, “En son tutuklama, Sırp hükümetinin Presevo Vadisi’ndeki her Arnavut’un potansiyel bir terörist olduğu ve tutuklanabileceği yönündeki bir mesajıydı.” diyor.
Kamberi, Sırbistan’ın hedefinin bölgede istikrarı bozmak, Arnavutları göç ettirmek ve bu şekilde nüfus değişimi sağlamak üzere korku salmak olduğunu ileri sürüyor.
Ancak Sırbistan’ın savaş suçları baş savcısı Vladimir Vukceviç, yetkililerin 2001 yılında Presevo Vadisi’nde sivillere karşı işlenmiş savaş suçlarını soruşturmaya başladığını söylüyor.
Vukceviç, “Tutuklamalar, devam etmekte olan bir soruşturma kapsamında gerçekleşti.” diyor.
Makedonya’da, Kosova Kurtuluş Ordusu’nun bir dalı olan Ulusal Kurtuluş Ordusu’ndan (UCK) Cezair “Kumandan Hoca” Şakiri, örgütün eski komutanlarının “provokasyonların sürmesi halinde” askerleri seferber etmeyi değerlendirmek üzere bir araya geldiğini söylüyor.
Makedon analistler, iki tutuklama dizisinin aynı kefeye konmaması gerektiğini ve bunu yapmanın Makedonya’yı Kosova-Sırbistan ilişkilerine katma gündemine ihanet edeceğini belirtiyor.
Eski içişleri bakanı Pavle Trajanov SETimes‘a yaptığı yorumlarda, “Durumu körükleyen sorun, kuzey Kosova’nın statüsünün çözülmemiş olması. Bölgede istikrarı bozarak Kosova üzerinde kontrol sağlama yönünde girişimler var gibi görünüyor. Aşırıcı grupların Büyük Arnavutluk veya Büyük Kosova yönündeki çağrılarında ses yükselttiğini duyuyoruz.” diyor.
Trajanov, Makedonya’nın istikrarı koruyacak siyasi ve güvenlik kapasitesine sahip olduğunu gösterdiğini, ancak komşularıyla iyi ilişkilere yatırım yapmaya devam etmesi gerektiğini sözlerine ekliyor.
Garmisch-Partenkirchen’deki George C. Marshall Avrupa Güvenlik Çalışmaları Merkezi Ulusal Güvenlik bölümü öğretim üyesi Valbona Zeneli’ye göre, eski Arnavut gerillaların sadece en son olaylara dayanarak bu iki ülkede tekrar toplanacağını düşünmek için bir neden bulunmuyor.
SETimes‘a konuşan Zeneli, “Doğru, bu tür olaylar durumu alevlendirme riski taşımakta. Gerginlikte meydana gelecek her türlü yükselme bölgede güvenlik ve barışı tehdit etmekte, Sırbistan ile Kosova arasında normal bir ilişki ihtiyacına zarar vermekte, teknik müzakerelerin devamını ve daha da önemlisi son yapılan anlaşmaların uygulanmasını olumsuz etkilemekte.” diyor.
Zeneli, Makedonya’daki Arnavutların bir istikrar unsuru olması gerektiğini ve onların, siyasi yapılarının beş sivilin öldürülmesi olayını kınamakta ve faillerin etnik kökenleri ne olursa olsun adalete teslim edilmesine bağlılık gösterdiğini belirtmekte akıllıca davrandığını ifade ediyor.
Zeneli, “Ülkenin refahı ve Avrupa-Atlantik kurumlarına katılımı için, Makedonya’nın sorumlu vatandaşları olarak davrandılar ve böyle davranmaya da devam etmeliler:” diyor.
Belgrad Güvenlik Politikası Merkezi araştırma görevlisi Marko Miloseviç, kötü ekonomik durum ve organize suç seviyesinin etnik tabanlı istikrarsızlığı şiddetlendirdiğini söylüyor.
SETimes‘a konuşan Miloseviç, “Çeşitli suç örgütleri bu güvenlik boşluğunu kendi çıkarları için kullanıyor ve Kosova da bu grupların çoğu -Makedonya ve Sırbistan’daki Arnavutlar ve kuzey Kosova’daki Sırp suçlular- için güvenli bir yer görevi görüyor.” diyor.
Zeneli, eski sorunları çözüp geleceğe bakmak için gerek uluslararası toplumun -ABD, AB ve AGİT- önleyici tedbirlerinin, gerekse bölgesel işbirliğinin, bölgenin istikrarı ve güvenliği açısından gerekli olduğunu belirtiyor.
