Bir ay süren kuraklık sonrasında, Balkanlar’da bölge çapında yaşanan elektrik sıkıntısı artık akut hale geliyor. Tedarikçiler sabit talep ve azalan arza, kilowatt-saat başına 6,5’ten 11 avro sente bir artışla yanıt verdi.
Su seviyelerindeki belirgin düşüş hidroelektrik barajlarını etkilerken, termik santraller ve -Bulgartan ve Romanya’daki- nükleer tesislerde gerçekleşen üretim tam kapasiteye ulaşıyor.
Sırbistan’ın devlet enerji tedarikçisi EPS’nin haberleşme başkanı Momcilo CebaloviçSETimes‘a verdiği demeçte, “Durum istikrarlı ama çok zor.” diyerek şöyle devam etti: “Neyse ki, düzenli bakımları zamanında yaptık ve sistem bu yükler altında bile hatasız çalışıyor.”
EPS’ye göre, termik santraller en iyi Alman termik santrallerle aynı kapasitede çalışıyor. Yine de, bir takım nedenlerden ötürü sıkıntı devam ediyor.
Bu nedenlerin biri, 1926’dan beri en düşük üretim seviyesi olan 10 kilowatt saatlik üretim yapan hidroelektrik santrallerindeki su debisinin azalması.
Aynı zamanda, Sırbistan’da elektrik hem tüketiciler hem de ticari kullanım için nispeten ucuz. 5,5 avro sent civarındaki düşük satış fiyatı nedeniyle, kışın elektrikle ısınmak daha ekonomik geliyor.
Pek çok başka Sırp gibi, Belgradlı Nikola Žarkoviç de evini elektrikle ısıtıyor.
SETimes‘a konuışan Zarkoviç, “Mahallemde doğal gaz veya merkezi ısıtma tesisatı yok ve şehrin ortasından da odun veya kömürle ısınamayacağım bariz bir şey. Yapabilsem bile yapmazdım, çünkü merkezi ısıtma sistemlerinde olduğu gibi her ay 60 avro ödemek yerine bir mevsimde üç veya dört ay elektriğe 70 avro ödemek daha ucuza geliyor.” dedi.
Şu anda günlük tüketim 118,3 milyon kilowatt saat ve bunun 16,6 milyon kilowatt saati ithal ediliyor, yani toplam elektrik talebinin yaklaşık %14’ü.
Ancak üretim kapasitesi eksik olduğu ve enerji altyapı yatırımları pahalı olduğu ve sadece uzun vadede sonuç verdiği için, mevcut durum kuraklık sona erdiğinde de değişmeyebilir.
Enerji danışmanı Dejan Stojadinoviç SETimes‘a, “İhtiyacın olan bütün paraya sahip olduğunda bütün planların bittiğinde, bir doğalgazlı elektrik santrali inşa etmek için iki yıl, termik santral [kömür] içinse dört veya beş yıl “harcaman” gerekiyor.” diyerek şöyle devam etti: “Eski bir elektrik santralinin jeneratörünü değiştirmek istediğinde bile, üreticinin bunu üretmesi için 1 yıl veya daha fazla beklemen gerekiyor. Gidip mağazanın rafından satın alamıyorsun.”
Ancak Sırbistan’ın enerji sektöründe statik büyümeyle geçen on yıl sonrasında, ileri yönde hızlanma belirtileri var.
EPS Strateji Bölümü başkanı Aleksandar Jakovljeviç SETimes’a verdiği demeçte, TE Kolubara B EPES ekiplerinin bir ön fizibilite çalışması için İtalyan enerji firması Edison ile yakın şekilde birlikte çalıştığını ve ortak bir şirketin Şubat 2012 sonlarında kurulmasının beklendiğini söyledi. İtalyanlar, 375 megawatt’lık iki adet elektrik santrali kurmayı teklif etmişler.
Bu arada Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası Sırbistan’a bir dizi hidroelektrik barajının yeniden inşası ve geliştirmesi için 45 milyon avroluk bir kredi sağlayacak.
Çin ve Rus firmaları da petrol, doğal gaz ve kömürle çalışan enerji sektöründeki bazı projelere yatırım yapıyor.
Fakat Sırbistan, bölgede enerji sıkıntılarıyla boğuşan tek ülke değil.
Örneğin Romanya’da, üretim azaldı ve enerji ihracatı düştü. Lider üretici Hidroelektrika, Ekim ayında tesislerinden birinde meydana gelen bir kaza sonrasında ticari sözleşmeleri feshetmek zorunda kaldı.
Bulgaristan’da Kozloduy nükleer tesisi de dahil olmak üzere bütün santraller düzgün çalışıyor ve 1200 megawatt’lık (MW) enerji ihraç ediliyor. Fakat ülke, saatte 1230 MW’lık maksimum ihracat nakil kapasitesine yakın bir seviyede bulunuyor.
Durum, kuraklık şartları nedeniyle elektrik ithal eden Karadağ ve Arnavutluk’ta çok daha kötü. EP Karadağ’ın idari müdürü Zoran Cukanoviç, tüketicilere enerji tasarrufu çağrısında bulundu.
Durum, 400 MW/saat ithalat yapan Makedonya’da da daha iyi değil ve yaklaşık 250-300 MW/saat’in nakledildiği Yunanistan’da da sadece biraz daha iyi.
Hırvatistan ve Bosna-Hersek de sırasıyla 800 MW/saat ve 100-150 MW/saat elektrik ithal ediyor.
Elektrik ihraç etmeyen Sırp Cumhuriyeti, ülkedeki hidrolojik koşulların elverişsizliği nedeniyle satış sözleşmelerini iptal etmek zorunda kaldı.
