Sırbistan, Hırvatistan ve Bosna-Hersek’li savaş gazileri önyargı, hoşgörüsüzlük ve nefrete son vermek için diyalog çağrısında bulunuyor.
Sırbistan, Hırvatistan ve Bosna-Hersek’ten (BH) savaş gazileri, yeni kurulan Batı Balkan Savaş Gazileri Barış Koalisyonu’nun ilk toplantısı kapsamında geçen ay Novi Sad’da bir araya gelerek, bölgede hoşgörü ve uzlaşma yönünde güçlü bir mesaj gönderdi.
Koalisyon, barış ve istikrarı, 1991-95 savaşından etkilenen bütün Batı Balkan ülkelerinde şiddetten kaçınma, karşılıklı anlayış ve saygı ilkelerine dayanarak yaymak amacıyla, bu yılın Haziran ayında kuruldu.
Koalisyon üyeleri, yayınladıkları ortak bildirgede, bazı insanların içinde bulunan önyargı, hoşgörüsüzlük ve nefrete son vermek için savaş gazileri arasında açık ve net bir diyaloğa verdikleri sabit desteği dile getirdiler. Üyeler, gençleri ve toplum genelini savaşın korkunç sonuçları hakkında eğitecek faaliyetler düzenlemeyi planladıklarını da belirttiler.
“Bazılarımız öğrenme çağındayken biz savaşa gittik. Sonra da, bu dönemi asla telafi edemedik.” ifadesinin yer aldığı Bildirgede, okulu bitirmek için geri dönenlerin şimdi bilgilerini paylaşmaları yönündeki umutlar dile getiriliyor.
Gaziler, “Biz, kendi açımızdan, muhtemelen onların sahip olmadıkları deneyimleri paylaşacağız. Birbirimizden öğrenerek, birbirimizi tanıyacak ve birbirimize yardım edeceğiz.” diye devam ediyorlar.
Koalisyon başkanı Jeljko Vukeliç SETimes‘a verdiği demeçte, “Gençlere vermek istediğimiz ana mesaj, şiddetin hiçbir şey getirmediği.” dedi.
Vukeliç, “Koalisyondaki bütün gaziler üstesinden gelebildikleri kişisel trajediler yaşadılar ve yaptıklarıyla başkalarına da bunun mümkün olduğu yönünde örnek olmak istiyorlar.” diye de ekledi.
Vukeliç, üstlendikleri görevin kolay olmadığını ve Balkanlar’daki uzlaşma sürecinin “hâlâ önyargıyla yaşayan insanlar olduğu için zaman alacağını” kabul ediyor.
Viyana merkezli Barış Destek ve İhtilaf Yönetimi Enstitüsü’nden Predrag Jurekoviç’e göre, pek çok savaş gazisi ve sıradan insan geçmişi unutmakta zorlanıyor ve bu da ciddi bir sorun oluşturuyor.
SETimes‘a konuşan Jurekoviç, “Bunların bir kısmı milliyetçi siyasiler tarafından siyasi amaçları için kullanılıyor veya, bazı durumlarda, milliyetçi seferberliğin itici güçleri kendileri oluyor.” dedi.
Yine de Jurekoviç, “savaş gazilerinin, eski askerlerin hâlâ karşılaştığı sosyal ve psikolojik sorunlara dikkat çekilmesinde önemli rol oynayabileceğine” inanıyor. Jurekoviç, “Savaş suçlularından kendini ayırmak ve eski düşman tarafının kurbanlarına empati göstermek, toplumun bu kesiminde ilişkileri normalleştirmenin ön şartı olabilir.” diye ekledi.
Yeni kurulan koalisyonun değerlerinden biri de, tüm savaş suçlarının ve bunların faillerinin kesinlikle kınanmasıyla ilgili. Üyeler bildirgede, “1991-95 savaşı sırasında nerede neler olduğunun açığa kavuşmasını destekliyoruz.” dediler.
Manchester Üniversitesi’nde savaş gazilerinin sorunları konusunda uzman bir sosyal antropolog olan Goran Dokiç, farklı ülkelerdeki savaş gazilerinin farklı güçlüklerle karşılaştığına ve toplumda farklı statülere sahip olduğuna işaret ediyor.
SETimes‘a konuşan Dokiç, “Örneğin Hırvat savaş gazileri bazı önemli açılardan Hırvat devleti tarafından fazlasıyla telafi edilir ve tanınabilen bir temsilci organına sahipken, Sırbistan’da bunlar pek çok açıdan görünmez ve sayıları da Sırp devletinden gelecek son derece kısıtlı kaynaklar için mücadele eden yüzlerce gazi derneğine bölünmüş durumda.” dedi.
Dokiç bununla birlikte, Barış Koalisyonu gibi ortak çaba girişimlerinin farklı insanları deneyimleri hakkında konuşmaya teşvik etme ve bölgede barış ve uzlaşmayı destekleme yönünde atılmış önemli bir adım olduğunu da vurguladı.
