Roman tarihinde ilk defa, uluslararası alanda tanınmış bir kurum -Roman Sanat ve Bilim Akademisi (RBSA)- bu ay Belgrad’da açıldı.
RBSA yetkilileri, kurumun, Romanların geniş kültür mirasını toplayıp korumanın yanı sıra onların dünya üzerindeki toplumsal ve bilimsel başarılarını da inceleyeceğini söylüyor.
RBSA Başkanı Rayko Curiç SETimes‘a verdiği demeçte, “Bu insanların araştırılmasına büyük ihtiyaç var.” dedi.
Curiç, RBSA’nın, Romanları çeşitli sahte bilimsel araştırmalar ve ırkçılığa karşı savunmak için sistemli ve sağlam temelli, disiplinler arası bir araştırma sağlamayı hedeflediğini belirtti.
Curiç, “İkincisi ne kadar yazık ve utanç vericidir ki, son zamanlarda tekrar ortaya çıkan sözde “Gypsology”‘nin (Çingene bilimi) sabit bir özelliği olmuştur. Bu saçmalığın ta kendisidir ve hatta belli Avrupa ülkelerinin yanı sıra çeşitli vakıflar ve fonlar tarafından da mali olarak desteklenmektedir.” dedi.
Sayıları yaklaşık 12 milyonu bulan Romanlar, Avrupa’nın en büyük etnik azınlığını oluşturuyorlar. Resmi rakamlara göre Sırbistan’da yarım milyon Roman bulunmasına karşın, kişisel belgelerden yoksun oldukları için gerçek sayıları muhtemelen çok daha yüksek.
Romanlar devletsiz bir ulus olmaları nedeniyle, çıkarlarını koruyacak kurumlara da sahip değiller. Sırbistan’da, ancak 2002 yılında azınlık statüsü elde edebildiler.
RBSA’nın kurucuları arasında yer alan Belgrad Roman Kültür Müzesi Müdürü Dragolyub AckoviçSETimes’a verdiği demeçte, “Akademiyi kurmakla, halkımızın kültüründe sorun olarak ortaya çıkan bütün meselelerle uğraşabilecek uluslararası bir kuruma sahip olduk.” dedi.
Akademi, eğitim kurumlarıyla ortaklıklar kurarak, Roman halkı hakkında tarih, kültür, dil, edebiyat, sanat ve toplum perspektifine dayanan disiplinlerarası bilimsel bir araştırma düzenleyecek.
Geniş diasporada, dil en önemli ortak kültürel özelliği ve en önemli birlik unsurunu oluşturuyor. Bu yüzden de RBSA Roman diline özel önem veriyor.
Curiç, “Avrupa’da Roman diliyle ilgili sekiz üniversite bölümü var ve bunların ikisi Sırbistan’da olmasına karşın, Romanlar dillerini kurumlaştırma fırsatına asla sahip olmadıkları için, dilleri hala gelişiyor.” dedi.
Yakın geçmişte, İspanya ve Macaristan gibi bazı Avrupa ülkeleri Roman dilinin kullanılmasını hukuken yasaklayarak, dili bu ülkelerde neredeyse yok olmanın eşiğine getirdi. Bu durumu düzeltmek için, Budapeşte Üniversitesi bir Roman kültürü araştırma bölümü açarken, Pecs kasabası Avrupa’nın tek Roman lisesini açtı.
SETimes‘a konuşan sosyolog Milivoy Braykoviç, “Romanların bu kadar yüksek bir bilim ve kültür kurumuna sahip olmaları iyi bir şey. Sırbistan’da on yıldan uzun süredir görülen şovenizm ve ırkçılık olaylarının arttığı bir dönemde, bu kurum Roman halkının daha iyi korunmasını sağlayacak.” dedi.
Şu anda, dünyanın çeşitli ülkelerinden 24 üyesi bulunan RBSA’da, sanat ve bilim dünyasının önde gelen isimleri de yer alıyor: Fransız sinema yönetmeni Tony Gatlif, iki Oscar ödüllü Michael Caine, İngiliz tarihçi Grattam Hakson, Fin yazar Veiyo Baltzar, Heidelberg Üniversitesi profesörü Romani Rose ve ressam Bruno Morelli.
RBSA, 9 yaşında “Sırbistan’lı harika çocuk” unvanı alan Viyana Müzik Akademisi profesörü İliya Marinkoviç ile özellikle gurur duyuyor.
RBSA’nın fahri üyeleri arasında ise Gunter Grass, Salman Rüşdi, Gabriel Garcia Marquez, George Soros, Helmut Schmidt, Vaclav Havel, Raj Zed’in yanı sıra eski Sloven ve Makedon cumhurbaşkanları Milan Kucan ve Kiro Gligorov gibi edebiyat ve siyaset dünyasının ağır topları bulunuyor.
