Geçen hafta sonu, Bosna-Hersek’teki (BH) yarım düzine siyasi partinin genel başkanları, ülkenin yeni anayasasını tartışmak üzere İtalya’nın Cadenabbia kasabasına geldi. Toplantıyı, Alman Konrad Adenauer Stiftung (KAS) vakfı düzenledi.
Ancak Sosyal Demokrat Parti (SDP), Demokratik Hareket Partisi (SDA), Bağımsız Sosyal Demokrat İttifakı (SNSD), Sırp Demokrat Partisi (SDS), Hırvat Demokrat Birliği 1990 (HDZ 1990) ve Bosna-Hersek Hırvat Demokrat Birliği’nin (HDZBiH) liderleri siyasi açmaza son vermeyi yine başaramadılar.
Toplantının gündemi anayasa olmasına rağmen, gözlemciler bunun parti liderleri arasında hükümeti kurma üzerine tartışmayı teşvik edecek bir mekanizma şeklinde işleyeceğini umut etmişti.
KAS’nin BH müdürü Sabina Wölkner toplantıdan önce SETimes‘a verdiği demeçte, “Bu toplantının sonucu hakkında spekülasyon yapmak istemiyoruz, çünkü bu, BH’li siyasilere gereksiz yere baskı yapmak olacak.” dedi.
KAS organizatörleri, toplantıda yeni bir hükümetin kurulmasının kesinlikle konuşulmadığını söylediler.
KAS temsilcisi İvana Mariç, “Toplantı, BH liderleri arasında diyaloğu kolaylaştırmak amacıyla düzenlenmedi.” dedi.
Toplantıya BH’den altı partinin yanı sıra Alman Bundestag temsilcileri, Avrupa Parlamentosu üyeleri ve Avrupa Komisyonu’nun başkanlık edici temsilcileri ve ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi ve Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu’ndan hukuk uzmanları da davet edildi.
Davet edilenler arasında Doris Pack (Bundestag), Peter Sorensen (Avrupa Parlamentosu), Emine Bozkurt (Avrupa Parlamentosu), Miroslav Lajcak ve Christian Schwartz-Schilling (eski BH yüksek temsilcileri) de yer aldı.
Sırp Cumhuriyeti (SC) Cumhurbaşkanı Milorad Dodik’in iki gün erken ayrılması toplantıya gölge düşürdü. Dodik, katılması gereken başka yükümlülükleri olduğunu söyleyerek gidişini maruz gösterse de, toplantıya katılanlar onun BH için tartışılanlardan farklı vizyonları olduğunu ileri sürdüler.
Dodik, “Gelecekte, BH Anayasasında katılımcılara barışçı şekilde katılım olanağı sağlayacak ve insanların yapılmasını istedikleri şeylerle ilgili fikirlerini dile getirmelerine imkân tanıyan bir prosedür içerecek bir mekanizma da olmalı.” dedi.
Almanya Hıristiyan Demokrat Birliği temsilcisi Michael Brand, “Dodik’in barışçı bir katılım mekanizmasıyla ilgili sözleri .. Bosna-Hersek görüşünü desteklemediğini açıkça göstermekte.” dedi.
SC’nin muhalefetteki Demokratik İlerleme Partisi Genel Başkanı Mladen İvaniç SETimes‘a verdiği demeçte, herhangi bir anlaşmaya varılması konusunda kötümser olduğunu söyledi.
BH’nin üçlü cumhurbaşkanlığının Boşnak üyesi Bekir İzetbegoviç, “BH anayasasının Dayton’da oluşturulmasından bu yana ülkemiz çok şey yapmasına karşın, hâlâ olgunluk yolunda ilerlemekte. Bizim gibi pek çok ülkenin, örneğin Belçika’nın, uzun süredir hükümeti yok ve bu o kadar da kötü bir şey değil.” dedi.
Bu da vatandaşları bir kez daha hayal kırıklığına uğratıyor. Tuzla’dan Sabina Gogiç, “Bu politika sirki bizi İtalya’da utandırdı.” şeklinde şikayet ediyor.
Maja Nikoliç de benzer görüşte. “İtalya’daki toplantı, halk onların üretkenlikten uzak davranışlarının sonuçlarını çekerken, BH’li siyasilere sunulmuş başka bir lükstür.”
Gorazde’de yaşayan Kasim Hrnjiç, “Siyasilerimiz yabancılara bir ülkeyi yönetmeye dair isteksizliklerinin yanı sıra seçim kampanyaları sırasında verdikleri sözleri yerine getirmedeki yetersizliklerini de göstermiştir.” dedi.
Slovenyalı Avrupa Parlamentosu üyesi Tanja Fajon, reformlardaki gecikmeler yüzünden, özellikle Avrupalı liderlerin AB genişlemesinin geleceğini tartışacakları Aralık ayında BH’nin diğer Balkan ülkelerinin gerisinde kalabileceği yönündeki kaygısını dile getirdi.
Fajon, “9 Aralık’ta yapılacak Avrupa zirvesinde, AB üyeliğine ilişkin reform sürecinde çok yavaş ilerlediği için geride kalan BH dışında, bölgedeki olumlu harekete işaret edilmesini bekliyorum.” dedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Avrupa ve Avrasya’dan Sorumlu Müsteşarı Philip Gordon, Batı Balkan ülkelerindeki ilerleme eksikliğinin en çok BH’de görüldüğünü söyledi. VOA’ya verdiği demeçte Gordon, milliyetçi söylemde tehlikeli bir yükseliş olduğunu ve Dayton Anlaşması’ndaki devlet kurumlarının reddedildiğini söyledi.
Müsteşar, “Ayrıca, reform sürecinin tamamen durdurulduğu da söylenmeli. BH’nin siyasi liderleri, kişisel siyasi çıkarlarını, temsil etmeleri gereken halkın çıkarlarının önüne koymaya çok istekli.” dedi.
