Bosna-Hersek’teki (BH) insan hakları savunucuları ve eğitimciler, Travnik’teki yerel bir mahkemenin okullardaki ırk ayrımına son verme amaçlı bir davayı reddetmesi sonrasında bu uygulamaya son verme konusundaki kararlılıklarını yinelediler.
Saraybosna merkezli bir STK olan Legal Aid Network (Adli Yardım Ağı), Boşnak ve Hırvat çocukların ayrı sınıflarda eğitim gördüğü “bir çatı altında iki okul” sistemine karşı dava açtı. Mahkeme 24 Ekim’de, örgütün bu tür bir dava açmakla ilgisi olmadığına karar verdi.
Legal Aid Network Başkanı Emir PrcanoviçSETimes‘a verdiği demeçte, “Tüm bunlar ayrımın artmasına ve diğeri hakkında hiçbir şey bilmeyen bir neslin büyümesine neden oluyor.” diyerek şöyle devam ediyor: “Yetkililer, farklı ulusların polis, yargı, idare ve toplumun diğer kesimlerinde karışık şekilde var olmasına karşın okullarda neden karışmaması gerektiği sorusuna cevap veremiyor. Siyasiler, çocukları birlikte yaşamaya ve başka insanlara saygılı olmaya hazırlamak yerine, onları daha en baştan birbirinden ayırıyor. Bu da trajik bir durum.”
Eğitim Bakanlığı’na göre, BH’de çoğu BH Federasyonu’nda (BHF) olmak üzere milliyete göre ayrılmış 52 okul bulunuyor. Vitez’deki bölünmüş bir ortaokulun müdürü Sead Hrustiç, Travnik’teki duruşmada ifade vermiş.
SETimes‘a konuşan Hrustiç, “Duruşmada, size şimdi de söyleyeceğim şeyi söyledim: Bana sorsalar, ayrımı derhal kaldırırım.” diyerek şöyle devam ediyor: “Ancak realite farklı. Yetkililer okulları savaş sırasında ayırdı ve biz de bunun geçici bir çözüm olduğunu sandık. Müdür olarak bu durumu çözmek için fazla bir şey yapamam, çünkü bunlar yüksek siyaset meseleleri. Ancak bir kez daha yetkililere bu duruma çözüm bulmaları için çağrıda bulunuyorum, ki çocuklar birlikte okula gidebilsinler.”
BH Parlamentosu İnsan Hakları, Çocuk Hakları, Gençlik, Göç, Mülteciler, Sığınma ve Etik Komisyonu Başkanı Aleksandra Pandureviç, Travnik’te verilen kararı eleştiriyor.
SETimes‘a konuşan Pandureviç, “BH Ombudsmanının bunlara tepki göstermemesi düşünülemez.” diyerek şöyle devam ediyor: “AB yıllardır BH’den bu sorunu çözmesini özellikle istiyor … Bu çocuklara diğer milliyetlerden ayrılmalarını ve mutluluğu sadece kendi milli birliklerinde aramalarını öğretirsek nasıl insanlar haline geleceklerini merak eden var mı? Bu durumun sorumlusu sadece siyasilerdir.”
Mayıs ayında, Mostar’daki bir mahkeme Stolac ve Capljina’daki tek çatı altında iki okul sisteminin Bosna’daki ayrımcılık karşıtı yasalara aykırı olduğuna karar verdi ve oradaki okulların Eylül ayına kadar karışık sınıflar oluşturmasını emretti. Eğitim yetkilileri ise bunun yerine okulun iki yıl içinde birleştirileceğini söyledi.
Avrupa Konseyi’nin BH Ofisi Başkanı Mary Ann Henessey SETimes‘a verdiği demeçte, okullarda ayrıma son verilmesi için toplumun çeşitli seviyelerinde kararlılık olması gerektiğini söylüyor.
“Siyasiler bu sorunu tek başlarına çözemez.” diyen Henessey şöyle devam ediyor: “Ancak seçilmiş yetkililer, memurlar, devlet bakanlarının da üzerlerine düşeni yapması gerekir ve bunu açık ve kesin şekilde yapma zamanı gelmiştir.”
BHF Eğitim Bakanlığı bu yıl, okullarda ayrımı ortadan kaldırma yönünde tavsiyelerde bulunan ve okulların izlemesi gereken adımları içeren bir belge yayınladı.
BHF Eğitim Bakanı Damir Masiç SETimes‘a verdiği demeçte, “Bu belgeyi hazırlayarak, BH’de böyle bir olayı ortadan kaldırmak için bir yöntem ve model olduğunu gösterdik.” diyerek şöyle devam ediyor: “Bizi endişelendiren şey, mahkemelerin bu sorunu farklı şekilde ele almaları. Davayı açan tarafın bu mahkeme kararına itiraz etmesini ve daha yüksek bir mahkemenin kararı gözden geçirmesini umuyorum.”
BH, bölgede okullarda ayrımcılık yapılan tek ülke değil. Hırvatistan’ın Vukovar kasabasında, Sırp ve Hırvat çocukları ayrı okullarda öğrenim görüyor.
Makedonya’nın, Gostivar, Kumanovo ve Debar gibi Arnavutlar ve Makedonların birlikte yaşadığı pek çok bölgesinde, okulların neredeyse tamamında etnik ayrımcılık yapılıyor.
Kosova’nın Rabovac gibi çok ırklı bölgelerinde de Sırp çocukları Arnavut çocuklarından ayrılıyor. Aynı okula gitmelerine karşın farklı girişler kullanıyor ve farklı sınıflarda okuyorlar.
