Deliorman Türklerinin düğün gelenekleri tanıtıldı

BULGARİSTAN TÜRKLERİ VE ADIM ADIM TÜRKİYE proje çerçevesinde gerçekleşen DELİORMAN TÜRKLERİNİN DÜĞÜN GELENKLERİ, MÜZİKLERİ VE KIYAFETLERİ  araştırma, panel ve sergi 27.08. – 01.09.2013 tarihlerinde Deliorman’ın üç yöresinde gerçekleşti – Razgrad, Rusçuk ve Şumnu. Haftalardır hazırlanan araştırmaya İzmir, Ege Üniversitesinden Doç.Dr. F. Reyhan ALTINAY,TRT – İzmir Radyosundan ses sanatçısı ve akademisyen Doç.Dr. Hüseyin YALTIRIK, Rusçuk Tarih müzesi, Etnografya uzmanı Desislava TİHOLOVA, TİKİD GÜNEŞ Başkanı Mecbure EFRAİMOVA, katıldılar. Haftalarca hazırlanan araştırmalar Yastrebovo /Yeniceköy/, Tsar Kaloyan /Torlak/, Sevar / Caferler/, Yasenkovo /Çukurköy/, Yüdelnik /Ödennik/ muhtarları ve kütüphanede çalışan elemanların desteği ile gerçekleştı. Tavanlarda ve bodrumlarda sandıklar açıldı, eski düğün kıyafetleri ve nenelerin çiğizleri gün ışığına çıkarıldı ve yukarıda adı geçen yerleşim yerlerinde sergiler düzenlendi. Yaşlılar eski düğün geleneklerini hatırlayarak kimileri sıkıla sıkıla, kimileri ise ballandıra ballandıra anlattılar. Eski Türkü defterlerinin tozları şilkindi ve unutulmuş türküler Doç.Dr. Reyhan ALTINAY ve Doç. Dr. Hüseyin YALTIRIK tarafından büyük titizlikle kayıda alındı.

Yeniceköyünde Nazmiye ZEYNULOVA , Türkiye’den gelen hocalarımızın hiç duymadığı türküleri ve ilahilerini söyleyince, kardaş almaya giderken gelinin giydiği KIPIRDİM fistanını tanıttı.

Torlak’ta ise Atice ÇAKAL nenemizin sesinde :” Ak bakırlar susuz kaldı, Yüksek evler kızsız kaldı, Anasınla bubası kızsız kaldı…Urun kızın kınasını, ağlatmayın anasını, Giydirin gelinin rubasını, ağlatmayın bubasını….Garip garip ötme bulbul, Derde derman katma bülbül, Ah bülbülüm ötermisin, kafeslerde gizlimisin…” Kına gecesinde söylenen türküyü dinledik. Mühterime İNAN ise bize öküz arabasının tekerleği altına mısır, arpa, şeker, para dolu susak koyulup, çatır çatır üzerinden geçince – yeni evli çifte bolluk bereket getirmesi inancını söyledi.

Caferler köyünde yaşlıların sözlerinden öğrendiğmiz – “ Pazartesi  gününde düğün başlayınca güvey arkadaşlarını , Salı günü dibekte buğday dövmeye aykırır  ve buğday döverken tümbek, dayre, zilli maşa çalınır.” Mehmet  Nurettin dedemiz, 86 yaşına rağmen hala heryere yaya gider ve kendi ellerinle köy okuma evi sergisinde köylülerin hayatını   anlatan  küçük maketleri yapmaya devam eder….canlı ansiklopedi gibidir.

Çukurköy’de Kavamettin dedemizden ise gelini alınca, erkek evinde gelin arabasından inmeden, kaynata ona indirmelik bir TOKLU / 1 yaşında kuzu…şişek/ vereceğine söz vermeden, gelin arabadan inmediğini anladık.

Ödennikte başka gelenekle karşı karşıya kalıp, yaşlı kadınların anlattıklarına şaşarak  – geline ŞEKER kınası nasıl yakılır öğrendik.

Bir hafta kırlarda, köylerde çok yorucu olsada – çok heyecan verici günler yaşadık ve Türk milletinin  zengin ve anlamlı gelenek dünyasını keşfetme mutluluğunu yaşadık.

Araştırma yaptığımız köylerden düğün kıyafetleri ve çeğizlik eşyalardan, Rusçuk Tarih müzesi / Batenberg sarayı/,büyük salon küçük gelince – yan salona da NENELERİMİZİN ÇEĞİZİNDEN sergi açılışında, 30.08.2013 /Cuma günü /, Tarih Müze müdürü, Belediye ve Valilik temsilcileri tarafından selamlamalardan sonra, Belediye başkanı adına çiçek sunuldu.

Cumartesi /31.08.2013/, DELİORMAN TÜRKLERİNİN DÜĞÜN GELENKLERİ, MÜZİKLERİ VE KIYAFETLERİ  paneli üç bölümde gerçekleşti –  Anadolu, Batı Trakya, Deliorman Türklerinin düğünleri hakkında bildirilerden sonra – Rusçuk ilinde Bulgar, Razgrad ilinde müslüman Romen /horohane/ ve Başkir Tatarların düğünleri tanıtıldı.

Panele renk katan defilede, Yeniceköy ve Semerciköy’den düğün ve nişan kıyafetleri, büyük nenelerinin   torunları tarafından gösterildi.

Akşam saatlerinde panele katılanlar, Yeniceköyünde Özlem Gürsel’in Kına gecesine şahit oldular. Ev sahipleri Fevziye Hanım ve Gürsel Bey köyün düğün yemekleri ikramında bulundu. Filiz yengesi Özlemin kınasını yaktı, kaynana ve akrabalar sekme oyunu oynadı.Yıllardır Kına gecesi kutlanmayan köyde bu gelenek haline gelmesi dilekleri dile getirildi.

Araştırmaya katılan misafirlerimiz – her köyün bir doktora tezi yazılacak kadar zengin geleneği olduğunu vurguladılar… Bukadar kısa zamanda hiç duymadıkları türküleri ve köyler yakın olsada , adetlerde yinede fark olduğunu keşfeden hocalarımız, daha geniş çapta bu tür araştırmaların devamı şart olduğunu düşünerek, tekrar gelip – araştırmalarının devamını getirmek arzusunda bulundu.

Bir hafta gün gece çalışan Hocalarımıza ve etkinliğin gerçekleşmesinde emeği geçen arkadaşlara nekadar teşekkür etsek de – azdır. Bu çalıişmalar en yakın zamanda bir kitap haline getirilmesi ve iki dilde basılması, bize düşen görevdir.

Proje çerçevesinde Burgas, Varna, Şumen, Dobriç, Razgrad , Silistre’den gelen partner dernek başkanları ve temsilcilerine teşekkür ediyor, katılan kütüphane elemanları ve gençlerimize bu tür çalışmalar yararlı olacağını düşünerek, attığımız adımın devamını getirmelerini umuyoruz.

Muhteşem GÜNEŞ ekibine şukranlarımızı sunarak, sadece Rusçuk bölgesinde değil, Balkanlar’da, Türk Dünyasında ve Dünyanın her köşesinde Güneş’in işinları ve sıcaklığı gönüllerde parlamasının devamını diliyoruz!