Güney Sırbistan’da Presevo, Bujanovac ve Medvedja’daki üç belediye bölgesinde yaşayan etnik Arnavutlar, özellikle son altı yıldır devam ettiğini iddia ettikleri sürekli ayrımcılığa karşı bir dizi protesto gösterisi düzenledi.
Sırp parlamentosundaki tek Arnavut milletvekili olan Riza Haljimi, hak elde etme sürecindeki ilerlemenin, 2003 yılında zamanın Sırbistan Başbakanı Zoran Cinciç’in suikasta kurban gitmesiyle sona erdiğini söyledi.
SETimes‘a konuşan Demokratik Hareket Partisi genel başkanı Haljimi, “Tamamen bitti, bu kadar uzun zamandır bir tür gettoda yaşıyoruz.” dedi.
Son haftalarda, biri 13 Eylül’de, diğeri ise bundan bir hafta sonra olmak üzere iki gösteri düzenlendi. 20 Eylül’deki gösteriye 1.500 civarında insan katıldı. Göstericiler, ilk ve ortaokul öğrencilerine Arnavutça dilinde ders kitapları verilmesinin yanı sıra Sırbistan’ın Priştine Üniversitesi tarafından verilen diplomaları tanımasını da talep etti.
Sırp ders kitapları Arnavutça’ya çevrilmiyor ve Priştine’den gelen ders kitaplarının kullanılması yasak. Sonuç olarak, 12 bin civarında öğrenci ana dilinde ders materyalinden yoksun durumda. Tek onaylanan imlâ kitabı, onun da bölümleri büyük oranda düzenlenmiş şekilde Arnavutluk’tan geliyor.
SETimes‘a konuşan Bujanovac Meclisi başkanı Jonuz Musliu, “Örneğin, Arnavutça imlâ kitabında “güzel Priştine şehri” yazarken, bu ifade “güzel Niş şehri” ve beraberinde -Sırplar için Türk Osmanlı İmparatorluğu zamanında işlenmiş suçların sembolü olan- Kafatası Kulesi şeklinde değiştirilmiş.” dedi.
Bu konuda ilerleme kaydedilememesinden bıkan Musliu, iki ay önce Güney Sırbistan Koordinasyon Kurulu üyeliğinden istifa etmiş.
Sırbistan Eğitim ve Bilim Bakanı Zarko Obradoviç SETimes‘a verdiği demeçte, Bujanovac, Presevo ve Medvedja’da Arnavutların eğitim olanaklarını artırmak için çok şey yapıldığına inandığını söyledi.
SETimes‘a konuşan Obradoviç, “Güney Sırbistan’daki Arnavutların protestolarının gerçek nedeni eğitim alanındaki sorunlar değil ve eğitim, siyasi amaçlar için istismar edilmemeli.” dedi.
Sırbistan’daki milliyetçi muhalefetin de şüpheleri var.
Sırp Radikal Partisi genel başkan yardımcısı Dragan Todoroviç SETimes‘a verdiği demeçte, “Bu, Kosova’daki Arnavutların 1980’lerde izlediği, ardında siyasi niyetler olan stratejiyle aynı strateji.” dedi.
Ancak Sırp hükümetinin Presevo, Bujanovac ve Medvedja Koordinasyon Kurulu, protestoların haksız olmadığına inanıyor.
Koordinasyon Kurulu Başkanı ve Devlet ve Yerel İdare ve Azınlık Haklarından Sorumlu Bakan Milan Markoviç, bu üç Arnavut belediyesinin kalkınmasına önemli miktarda kaynak yatırımı yaptığını söylüyor. Ancak Markoviç, hâlâ ciddi sorunların olduğunu ve bunların çözümünün eğitim bakanlığına kaldığını da ekliyor.
SETimes‘a konuşan Markoviç, “Arnavutlara Sırbistan’daki diğer ulusal azınlıklar için geçerli hakları sağlamazsak, bu toplumların 60 bin üyesinin kurumlara entegre olmadığı bir duruma düşeceğiz.” diyerek şöyle devam etti: “Bu, bir noktada büyük bir sorun haline gelebilir.”
Sırbistan’daki gençlerin, güneydeki akranlarının sorunlarından pek haberleri yok gibi görünüyor.
SETimes‘a konuşan Belgradlı lise öğrencisi Vladimir Spasiç, “Kitaplarının hangi dilde olduğunu bilmiyorum, fakat ülkemizin resmi dili olduğu için Sırpça olması gerektiğini düşünüyorum.” dedi.
