Bulgaristan’daki yüksek öğrenim sistemini inceleyen Dünya Bankası eğitim uzmanları, üniversite sayısının düşürülmesini isterken, yüksek eğitimin gelişimi için strateji bulunmadığını savundu. Ülke genelindeki 51 üniversiteden 37’si devlete ait üniversite konumunda bulunuyor. Eğitim Bakanı Sergey İgnatov, üniversite sayısının düşürülmesi önersine olumlu baktığını, ancak siyasi yönde bir iradenin olmadığını ve idari olarak bunun mümkün olmadığını aktardı. Üniversitelerin Meclis kararı ile açıldığını ve özerk bir yapıya sahip olduğunu belirten Bakan, meclis ve meclis dışındaki tüm siyasi lobilerin bunun olmaması yönünde birleşeceklerini iddia etti. Üniversitelerin birleştirilmesinin üniversitelerin isteği ve reyting sistemi ile yapılabileceğine işaret eden Bakan, yeni reyting sisteminin hazır olduğunu aktardı. Üniversitelerin durumu hakkında da bilgi veren Bakan, ülkedeki 3-4 üniversitenin araştırmacı üniversite olduğunu, fakat üniversitelerin büyük bölümünün bir şeylerin eğitiminin verildiği yerler olduğunu aktardı. Bakan İgnatov, ülkedeki güçlü üniversitelerin sayısının ise 12-13 arasında olduğunu belirtti.
Dünya Bankası’nın araştırmasına göre, öğrenci sayısı son on yılda yüzde 10 arttı. Öte yandan liseyi bitiren öğrenci sayısı yüzde 13 azaldı. 19-23 yaşları arasındaki gençlerden yüksek eğitime kayıt yaptıranların net sayısı 2010 yılında yüzde 41 olarak belirtildi. 2011 yılında 4 bin 800 öğrenci, öğrenci kredisi kullanırken, 16 bin öğrenci devlet yardımı aldı.
Üniversite mezunlarının yarısı, üniversite gerektirmeyen işte çalışıyor
Üniversite eğitiminin rekabet gücünün arttırılması için nasıl yol izlenmesi gerektiği yönündeki konferansa katılan Açık Toplum Enstitüsü Başkanı Georgi Stoyçev, üniversite mezunlarının yarısından fazlasının üniversite eğitimi gerektirmeyen işlerde çalıştığını savundu. Üniversite mezunlarının yüzde 43’ünün ise üniversite eğitimi gerektiren işlerde çalıştığı savunuldu. Son beş yılda istihdam piyasasına 226 bin üniversite mezununun dahil olduğu, en fazla mezunun ise ekonomi, idari yönetim ve idarecilik bölümlerinden geldiği belirtildi. Ekonomi bölümünden mezun olanların sayısının, mühendislik ve diğer bölümlere kıyasla 55 bin daha fazla olduğu kaydedildi. Sağlık ve bilgi teknolojileri alanında uzmanların yüzde 60’ı ile yüzde 90’ı eğitimlerine uygun işlerde çalıştığı belirtildi. Sanayi sektöründe ise eğitimlerini yapanların oranının yüzde 16 ile yüzde 30 oranında olduğu belirtildi. Üniversite mezunlarının yüzde 70’i ülkede kalırken, tıp, turizm ve sanat mezunlarının yüzde 45-60’ı ülke dışına çıkıyor. Tıp mezunlarından her iki kişiden birinin ülkeyi terk ettiği aktarıldı. Ülke genelinde işsizlik oranı yüzde 10 iken, üniversite mezunu gençler arasında işsizlik oranı yüzde 4 olarak kaydedildi. En az işsizlik kamu sektörü, sağlık ve bilgi teknolojileri alanında, en yüksek ise tarım ve turizm sektöründe bulunuyor. Araştırmaya göre en fazla gelir getiren sektörler kamu sektörü, maden sanayii ve bilgi teknolojileri iken, en az gelir getiren sektörlerin sosyal hizmetler olduğu aktarıldı.
Eğitim Bakanı İgnatov, piyasanın ihtiyaçlarını devletin değil üniversitelerin takip etmesi gerektiğini ve talebe cevap vermeleri gerektiğini kaydederken, iş dünyasının yüksek eğitimden aldığını üniversitelere yatırım ile geri çevirmesini istedi.
Piyasalar, üniversite reytingini takip ediyor
Üniversiteler arası reyting araştırmasına göre, en çok talep alan bölüm mezunlarının daha kolay iş bulduğu, fizik ve kimya gibi bölümlerden mezun olanların ise kolay iş bulamadığı, bulsalar dahi düşük maaş aldığı tespit edildi. Teknik bölümlerin de iş bulma bakımından sorun yaşadığı aktarılıyor. Üniversiteler arasında en yüksek reytinge Sofya Üniversitesi sahip. 2010 yılından sonra ülke genelinde ikinci kez yapılan sırlamada, 49 kritere göre en fazla 100 puan veriliyor. Reytinglerin oluşmasında hem objektif veriler, hem de son 5 yılda üniversiteden mezun olanların düşünceleri baz alınıyor. Sofya Üniversitesi tüm kriterlerde birinci olurken, ardından Amerikan Üniversitesi göz dolduruyor. 26 üniversiteyi kapsayan sırlamada, listenin alt sıralarında yer alan okuldan mezun olanların, daha yüksek reytinge sahip üniversiteden mezun olanlara göre çok daha zor iş bulduğu belirtiliyor. Bu da işverenlerin, kriz zamanında kadrolara karşı gösterdikleri seçiciliği ortaya koyuyor. Reytingler, kimya ve fizik gibi pozitif bilimlerin, iş piyasasında yeterince rağbet görmediğini açıklıyor. Uluslararası düzeyde en çok prestijli gözüken bu bilim dalları, Bulgaristan’da az gelir getiriyor. Bu konuda da Sofya Üniversitesi mezunları, diğerlerine göre iş bulmakta iki kat daha fazla imkana sahip bulunuyor. Zaman Sofya
