Kırcaali’nin Karallar köyünde geleneksel olarak 1 Mayıs’ta düzenlenen maye, binlerce kişiyi bir araya getirdi. Mayenin organizasyonu yerli Alevi-Bektaşi toplumunun Dedesi Hasan Ferad’ın yönetmenliğinde tüm köy halkının maddi ve manevi desteğiyle gerçekleşmiştir. Bu maye yerli Alevi halkının erenler evliyası Hıdır Baba’nın anısına yaptıkları çok eski zamanlardan beri süregelen bir gelenektir. Mayeye gelenler onun ruhuna türbede mezarı başında ellerini bağlayarak dua okudular, ayrıca camide babanın adına mevlit okundu. Burada başka yerlerde yapılan mayelerde olduğu gibi önceki günün akşamında Alevilere has bir adet olan cem yapılmadığı, fakat başka bir akşam mutlaka Hıdır Baba anısına cem evine toplanıldığı öğrenildi. Dualardan sonra sıra daha fazla para toplamak amacıyla Bayram Sadık tarafından sembolik yapılan açık artırmayla türbeye verilen hayvanlar (kuzu, tavuk) ve mallar satıldı, gelecek yılki maye için para sağlandı. Bu satışlardan 10 000 leva civarında para toplandı. Sıra baş aşçı Beysim Haşim ve yardımcılarının hazırladığı pilavı yemeğe geldi. Bu yıl 3 000 levaya satın alınan iki büyükbaş hayvan (tosun ve düve) ve adak hayvanlardan 10 kuzu, 3 koyun kesilmesiyle hazırlanan 23 kazan pilav, mayeye gelen herkese dağıtıldı. Günümüzde maye gençlerin ve çocukların eğlendiği şenlik haline gelmiştir ve bundan dolayı Alevilerin dışında etraf köylerden ve tüm Kırcaali bölgesinden çok sayıda vatandaş bugün Gorna Krepost köyüne akın etti. Ayrıca Türkiye’den çok sayıda Aleviler özel olarak Gorna Krepost mayesine geldiler. Toplanan kalabalık Ridvan Esen’in orkestra eşliğinde söylediği şarkılarla neşelendi.
Alevi topluluğunun mayesini Güney Bulgaristan Cem Vakfı Başkanı Mustafa Mustafa ve Cem Vakfı Dedesi Sadullah Hayrullah, Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH-DPS) milletvekilleri Ünal Tasim, Necmi Ali ve Ramadan Atalay şereflendirdiler. Ayrıca etkinlikte HÖH partisinden birçok Kırcaali Meclis Üyeleri, köy muhtarları, HÖH Gençlik Kolları Kırcaali İlçe Teşkilatından bir grup gençler hazır bulundular. Konuklara ev sahipliğini yerli Alevi yöneticileriyle birlikte Gorna Krepost muhtarı Gülten Mustafa yaptı.
Güney Bulgaristan Cem Vakfı Dedesi Sadullah Hayrullah, Hıdır Baba hikâyesini ve mayeleri şöyle anlattı: “Hıdır Baba ve onun gibi başka alevi ulemalar, dervişler dördüncü asrın ortalarında Moğol istilası baskısından kaçarak Horosan’dan kalkıp, Anadolu’ya gelerek, o zamanki Rum topraklarına yerleşiyorlar. Orada hünkâr Hacı Bektaş Veli’nin dergâhında yetişiyorlar ve dini felsefesini yaymak üzere Balkanlara yer yer dağılıyorlar. Burada Roma ve Bizans İmparatorlukları ile mücadele yürüterek, yerli halka Aleviliği kabul ettirmeye çalışıyorlar. İktidarla yapılan savaşta şehit düşüyorlar. Yedinci asırdan beri Aleviler bu evliyaların ruhuna mayeler yaparlar. Onların mezarı başında dua okurlar, önceki geceden ise onların adına cem yaparlar. Türbeyi ziyaret edenler, “Esselamu aleykum erenler, dünya malını terk edenler, Hak Muhammed, Ali yolunda şehir düşenler, biz seni anmaya geldik, sen bizim dualarımızı kabul et, ya erenler!” şeklinde dua okurlar. İsteyen türbeye ekseriyette yeşil renkte olan hediye getirir ve merhumun karanlıkta yatmaması için mum yakar. Cem evlerinde Aleviler sazlarla nefes söylerler, dua okurlar, sema dönerler. Ardından babaların ruhuna aş yenilir, dem çekilir, sohbetler kurulur. Alevilikte buna “lokma yemek” denilir. En sonunda da hayırsever insanların mayeye bağış yaptığı hayvanlar, eşyalar, giysiler açık artırmayla satışa sunulur, bir sonraki maye için para sağlanır”. Mayenin Alevilerin felsefesini oluşturan insanları bir araya toplayıp, kaynaştırmak amacıyla yapıldığını öne sürdü. Karallar köyünden 90 yaşındaki Aptulla Aptulla, “Ben kendimi bildim bileli 1 Mayıs’ta köyümüzde maye yapılır. Atalarımızdan nasıl adetler gördüysek, onları devam ettirmeye çalışıyoruz. Hatırlıyorum bir sene pirinç bulamadık, bulgurla yaptık pilav aşını. Mayeye yardımım olsun diye bugün yapılan açık artırmadan iki kuzu alacağım ve Türkiye’den gelen iki oğlum ve torunlarımla birlikte yiyeceğiz” diye paylaştı.
Güney Bulgaristan Cem Vakfı Başkanı Mustafa Mustafa, Karallar mayesinden sonra Kasım ayına kadar hemen hemen her hafta bölgede çeşitli yerlerde geleneksel mayelerin yapıldığını kaydetti. Her yıl 6 Mayıs’ta Şiroka Polyana’da /Alan Mahalle/, 20 Mayıs’ta Lyaskovo’da /Pındıcak/, 24 Mayıs’ta ise Bolyartsi /Alembi/ köyünde mayeler düzenlendiğini hatırlattı. Sonbahar mevsimine kadar Momçilgrad /Mestanlı/ yöresinde toplam 17 maye yapılacağını belirtti.
Resmiye MÜMÜN, Kırcaali
