Belgrad ile Priştine arasında geçtiğimiz hafta yeniden başlatılan müzakereler sırasında, Sırbistan ile Kosova arasındaki geçişlerle ilgili Birleşik Hudut Yönetimi (BHY) üzerinde anlaşma sağlandı.
Görüşmelerde kolaylaştırıcı görevi yürüten AB’den yapılan açıklamada, “Tarafların yasalarını kademeli olarak AB müktesebatıyla uyumlu hale getirmeleri gerekeceği düşünüldü ve taraflarca geçiş noktaları için AB tarafından geliştirilmiş birleşik hudut yönetimi (BHY) kavramı geliştirildi.” dendi.
Bu da, tarafların “kademeli olarak bütün ortak sınır geçişlerinde ortak, birleşik, tek ve güvenli kapılar kuracağı” ve EULEX’in mevcut olacağı anlamına geliyor. Birlik, “BHY kavramı uygulamada mümkün hale gelir gelmez kademeli şekilde uygulanacaktır.” dedi.
AB arabulucusu Robert Cooper, BHY konusundaki anlaşmanın “sahip olduğunuz herşeyin -gümrük noktaları, polis noktaları, sınır kapıları- birleşik yönetimi” olduğunu söyledi.
Cooper, “Tüm bunlar bir araya getirildi.” dedi. Arabulucu, EULEX’in görev tanımına uygun şekilde kapılarda zaten mevcut olduğunu ve “kapıların, hattın bir tarafındaki kapılar olmak yerine hattın her iki tarafından gelen insanları da kapsayacak bir nevi çift yönlü kapılar olması dışında” düzenlemeleri sürdüreceğini de kaydetti.
Cooper, “Böylece Sırp polisi, Kosova polisi ve EULEX olacak … Bu düzenlemelerin ana fikri, Kosova ve Sırbistan’dan gelen tüm farklı teşkilatların, geçiş noktalarının denetiminde birlikte çalışacağı tek bir alan olması.” şeklinde konuştu.
Müzakerelerdeki Kosova heyetinin başkanı Edita Tahiri, BHY ile ilgili anlaşmanın Kosova’nın yasaları ve anayasası ile tam uyumlu olduğunu söyledi.
Tahiri, BHY anlaşmasının her iki taraf ve AB arabulucusu tarafından imzalanması gerektiğini belirtti.
AB sözcüsü Maja Kocijanciç SETimes‘a verdiği demeçte, Birliğin anlaşmayı diyalog sürecindeki diğer anlaşmalarda yaptığı şekilde işleme koyduğunu söyledi. Ancak daha önce varılan anlaşmaların hiçbiri imzalanmadı.
Kocijanciç, “Yine böyle olmasını bekliyorum. Diyalog sırasında belirlediğimizle aynı sistemi bekliyorum.” dedi. Sözcü, AB’nin bu anlaşmanın bir an önce hayata geçirilmesi yönündeki beklentinin de altını çizdi.
Kosova Parlamentosu’ndaki Benzersiz Sırp Listesi milletvekili Rada Trajkoviç de SETimes‘a, anlaşmadan memnun olduğunu söyledi. Milletvekili, her türlü değişimin fazla uzayan “statüko”dan iyi olduğunu belirtti.
SETimes‘a konuşan Trajkoviç, “Bu kararı … nüfusun etnik yapısında hiçbir değişiklik yapmadan kabul etmemizi isterdim. Kararlaştırılan ve yapılan her şeyi, normal bir yaşam için bir şans olarak görüyorum. Sırplar ne kadar normal bir hayat sürerse, Sırbistan Kosova’da o kadar çok temsil edilir.” dedi.
Belgrad merkezli Avrupa-Atlantik Entegrasyon Merkezi İdari Müdürü Jelena Miliç SETimes‘a verdiği demeçte, “Kuzeyde yaşayan Sırplar için bu Birleşik Hudut Yönetimi veya İdari Hatlar Yönetimini kabul etmenin şart olduğunu düşünüyorum, zira kuzey Kosova’daki suç oranı ve kuzeyin nasıl tamamen suça battığı konusunda haberler duyuyoruz. Bu kabul, kuzeydeki Sırp’lardan herhangi bir yasadışı ticarete veya diğer suç biçimlerine bulaşmamış olanlarını, oradan kazanç sağlayanlardan ayırmanın en iyi yolu.” dedi.
“Kosova’da olup bitenlerle ilgileniyorsak, o zaman Kosova’nın bir kara delik değil, yeni eğilimlerin bir parçası olması bizim çıkarımızadır.”
Anlaşma, kuzey Kosova’daki geçiş noktalarında gerginliğin devam ettiği bir dönemde atılım olarak müjdelense de, bazıları ayrıntıları sorguluyor.
Kosovalı muhalefet partisi Vetevendosje Hareketi, anlaşmada “geçiş noktaları” terimi kullanılmasına karşın kısaltmanın BHY (İngilizce IBM) olduğuna işaret ediyor. Parti, “Ki bu da H’nin (İngilizce B) ne anlama -sınır veya hudut (İngilizce ‘border’ veya ‘boundary’- geldiğini göstermiyor.” diye sorguluyor.
Hareketin organizasyondan sorumlu sekreteri Dardan Molliqaj SETimes‘a verdiği demeçte, “Bu harf İngilizce’de her iki kelimenin de – border (sınır) ve idari hat anlamına gelen sözcük- baş harfi. Edita Tahiri bunu sınır olarak yorumluyor. Başarı, tek bir harfe bağlı.” dedi.
Molliqaj, “Kosova, sınırlarını tanımayan bir devletle birleşik hudut yönetimiyle ilgili bir anlaşma yapamaz.” dedi.
Neredeyse altı aydır sınır geçişlerinde barikat kurmakta olan Kosovalı Sırplar, anlaşmadan memnun değiller.
SETimes‘a konuşan Mitrovica Belediye Başkanı Krstomir Pantiç, “Anayasa Mahkemesi’nin varılan anlaşmaların anayasaya ve yasalara uygunluğu hakkında görüş bildirmesinde ısrar edeceğiz ve Sırp temsilci Borislav Stefanoviç’in de anlaşmanın yazılı bir halini Kosova’daki Sırp temsilcilere sunmasını bekliyoruz.” dedi.
Kosovalı analist Avni Zogiani, birleşik hudut yönetiminin, ancak taraflar rıza gösterdiği takdirde uygulanabilecek teknik kurallarla ilgili olduğunu söyledi.
SETimes‘a konuşan Zogiani, “Mevcut müzakerelerin Sırbistan’ın entegrasyona giden yolda işini kolaylaştırmaktan başka hiçbir şeyi hedeflemediğini düşünüyorum. Bugün bunu kabul etmekle Kosova Sırbistan’a, onu Kosova sınırını bir devletler arası hudut olarak tanımaya zorlamadan entegrasyon yolunda yardım etmekte.” dedi.
Brüksel’deki müzakerelerde görevli Kosova heyetinde yer alan Kosova Sınır Polisi müdür yardımcısı Shaban Guda, SETimes’a BHY’nin sınırın kontrol ve denetimi için en gelişmiş yöntem olduğunu söyledi.
SETimes‘a konuşan Guda, “BHY’nin uygulanması daha hızlı bir insan ve mal dolaşımına olanak sağlayacak ve sınırın güvenlik ve denetleme seviyesini oldukça artıracak.” dedi.
