Bulgaristan ve Romanya’nın AB’ye katıldığı Ocak 2007’de, Birlik üyeleri bu iki Balkan ülkesinden kendi emek piyasalarına doğru bir göçmen akınını engellemek için çeşitli kısıtlamalar getirdi.
Ancak Açık Toplum Enstitüsü Sofya’nın (OSI) 30 Kasım’da yayınladığı bir rapora göre, binlerce Bulgar’ın daha iyi ücretli işler için Batı Avrupa’ya akın edeceği yönündeki korkular gerçekleşmedi.
“Bulgaristan’da Emek Göçü: Kısıtlamaların bir Anlamı Var mı?” başlıklı çalışmada, ağır bir ekonomik krizin dev bir işsiz Bulgar kitlesinin yurtdışına göç etmesini tetiklediği 1990’larla karşılaştırıldığında, Balkan ülkesi kaynaklı dış göçün son yıllarda azaldığı ortaya kondu.
Raporda, “Bulgaristan’daki işsizlik oranı artık Batı Avrupa ile karşılaştırılabilir seviyelere gelirken, gelir farklılıkları azaldığı için, dışarı göçün cazibesi kademeli olarak azalıyor.” ifadesi yer aldıyor. Belgede, 1990’larda “Batı Avrupa’da kişi başına düşen gelir Bulgaristan’daki gelirden dört kat fazlayken, on yıl sonra satın alma gücü paritesiyle ölçülen bu oranın 2,5 olduğu” da ekleniyor.
Resmi verilere dayanan raporda, ülkede 1992 ve 2001 yıllarında yapılan nüfus sayımları arasında geçen dokuz yıllık dönemde 217 bin 809 Bulgar vatandaşının yurtdışına taşındığı kaydediliyor. Bu rakam, sonraki on yıl içinde yaklaşık 175 bin 244 kişiye düştü.
“Rakamlar, 1992 ve 2001 nüfus sayımları arasında yılda ortalama 24 bin 201 Bulgar vatandaşı yurtdışına taşınırken, 2001 ve 2011 nüfus sayımları arasındaki yıllık ortalamanın 17 bin 524 kişi olduğunu gösteriyor.” diyen OSI şöyle devam etti: “Böylece, seyahat kısıtlamalarının kaldırılmasına rağmen ortalama yıllık dış göçte %28’lik bir düşüş kaydedildi.”
AB yasalarına göre, bir üye ülke emek piyasasındaki kısıtlamaları yeni bir ülkenin katılımından sonra beş yıl boyunca kaldırmayabilir. Bundan sonra da bu geçiş düzenlemelerde iki yıllık son bir uzatma talep edebilir, ancak bunu sadece ciddi rahatsızlıklar yaşıyor ve tarafsız açıdan haklıysa yapabilir. Bu yüzden, Bulgar işçilerin AB içinde serbest dolaşımını kısıtlayan her türlü engelin Ocak 2014’e kadar kaldırılması gerekiyor.
Bunu henüz yapmamış on üye ülkeden birisi olan Belçika, emek piyasasını bloğun iki yeni üyesine, Almanya’nın da bazı kategorilerdeki Bulgar işçi ve uzmanlarına yönelik kısıtlamaları kaldıracağı gelecek yıl açabileceğinin sinyalini verdi.
Bulgar ve Romenlere karşı kota veya başka çalışma izni sistemleri getirmiş olan diğer sekiz ülkeyse Avusturya, İngiltere, Fransa, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Malta ve Hollanda.
OSI, insanları göç kararı almaya teşvik eden şeyin, daha çok çalışma üretkenliği ve işsizlik gibi iç faktörler olduğunu belirtti.
Örgüt, “Tek başına, kısıtlamalar göç akınlarını düzenlemede önemli bir rol oynamıyor.” dedi.
İspanya ve Almanya uzun süredir iş arayan Bulgarlar için en cazip ülkeler arasında yer alıyor. İspanya, emek piyasasını 2009 yılında Bulgarlara açarken, Almanya kısıtlamaları kaldırmadı.
Eurostat verileri İspanya’daki Bulgar göçmen sayısının 2006 ve 2010 yılları arasında %64,6 oranında, Almanya’da ise %69,2 oranında arttığını gösteriyor.
OSI raporunda, “Seyahat ve çalışma kısıtlamaları Bulgaristan’daki dış göç için asla caydırıcı bir unsur olmadı.” deniyor.
25 yaşındaki Sofyalı işletme uzmanı Boryana Koleva, aylarca sürdürdüğü iş bulma çabalarından sonuç alamaması üzerine birkaç yıl önce Valencia’dan dönmüş.
SETimes‘a konuşan Koleva, “Orada yabancı işçilerin iş bulması son derece zordu.” diyerek şöyle devam ediyor. “Buna rağmen, yakında şansımı tekrar denemek istiyorum, ama farklı bir AB ülkesinde. Bu kez kızkardeşim de bana katılıyor.”
OSI raporunun baş yazarı Georgi Angelov, Avro Bölgesinde derinleşen kriz sonucu kötüleşen ekonomik durumun Bulgaristan’da yeni bir dış göç dalgasını tetiklemesini beklemiyor.
SETimes‘a konuşan Angelov, “Kriz gerçekten derinleşiyor. Fakat bunun Avro Bölgesinin bir krizi olduğunu unutmayalım – Avro Bölgesi içindeki ülkeleri dışındaki ülkelerden daha kötü etkileme olasılığı yüksek.” dedi.
“Bu, Avro Bölgesi ülkelerinin göçmenler için cazibesini daha da azaltabilir.” diyen uzman, AB ülkelerine göçmen işçi girişinin çoktan kriz öncesi seviyeye indiğini de kaydetti.
Angelov, “Tabii ki, uzun vadeli dış göç trendlerini belirleyecek olan ülkenin ekonomi politikaları ve performansıyla ilgili başlıca sorumluluk Bulgar hükümetinindir.” diye vurguladı.
Sofya’da küçük bir kuaför salonunu sahibi olan 27 yaşındaki Sevi, yurtdışına göç kararı alması için Bulgaristan’daki durumun “gerçekten çok kötüleşmesi” gerektiğini söyledi.
SETimes’a konuşan Sevi, “Başka bir ülkede yaşayamam. Hemen vatan hasreti çekerim.” diyerek şöyle devam etti: “Tabii ki, eğer dış göç ekonomik açıdan hayatta kalmamın tek yoluysa, yaparım. Ama kalmak için bütün diğer olasılıkları denemeden asla gitmeyi seçmem.”
