Boşnak, Sırp ve Hırvatlar arasında yaşanan anlaşmazlık nedeniyle yapılamayan sayım 1 – 15 Ekim arasında yapılacak, sayımın birçok şeyi değiştirmesi bekleniyor
Bosna Hersek’te, 1991 yılından itibaren ilk kez 1-15 Ekim tarihleri arasında yapılacak olan nüfus sayımı, ülkenin nüfusuna, vatandaşlarının eğitim ve maddi durumlarına dair birçok konuya netlik kazandıracağı gibi, sayımdan çıkacak sonuçlar, ülkedeki temsiliyette de önemli etkiler doğuracak.
Bosna Hersek’te en son 1991 yılında yapılan, ardından Boşnakların katliama uğradığı bir savaşa giren Bosna Hersek’te bugüne kadar nüfus sayımı ülkedeki Boşnak, Sırp ve Hırvatlar arasında yaşanan anlaşmazlık nedeniyle gerçekleştirilemedi. Yaklaşık 22 yıldır nüfusa dair verilerin tahmini olarak, uluslararası kurumlardan alındığı Bosna Hersek’te, 1-15 Ekim tarihleri arasında yapılacak nüfus sayımının ardından başta ülkede etnik grupların sayısı olmak üzere birçok konu netlik kazanacak.
Eylül ayı başı itibarıyla, nüfus sayımına dair kampanyaların başlamasıyla birlikte, ülkedeki dini kurumlar ve sivil toplum kuruluşları başta olmak üzere, vatandaşları nüfus sayımının önemi hakkında bilgilendirmek için çalışmalar başlatıldı. Önce Hırvat Katolik Kilisesi, ardından Sırp Ortodoks Kilisesi ve son olarak da Bosna Hersek İslam Birliği, kendi dini mensuplarını nüfus sayımı konusunda dikkatli olmaya çağırdı.
Katolik Kilisesi, Bosna Hersek’te yaşayan Hırvatlar’ı, sayımda, etnik kimlik kategorisinde “Hırvat”, din kategorisinde “Katolik” olarak tanımlamalarını ve dil kategorisinde ise “Hırvatça” seçeneğini işaretlemeleri konusunda uyarırken, Sırp Ortodoks Kilisesi de ülkede yaşayan Sırplar için, “Sırp”, “Ortodoks” ve “Sırpça” vurgusu yaptı.
Bosna Hersek İslam Birliği de özellikle en fazla Müslüman’a ulaşabilecekleri Cuma hutbelerinde, nüfus sayımı konusunda ülkedeki Müslüman Boşnakları bilinçlendirmeye çalışıyor. Cuma namazlarında okunan hutbelerde, nüfus sayımında etnik haneye “Boşnak”, din hanesine “Müslüman”, dil hanesine ise “Boşnakça” yazdırılması konusunda çok dikkatli olunmasını isterken, eski Yugoslavya döneminden kalma ve kendilerini etnik anlamda “Müslüman” veya “Bosnalı” olarak tanımlama hatasına düşülmemesine, aksi takdirde bunun sonuçlarının Boşnaklar adına ağır olacağına dikkat çekiliyor.
NÜFUS SAYIMINDA BOŞNAKLARI BEKLEYEN TUZAKLAR
Bosna Hersek için tarihi bir öneme sahip nüfus sayımı, aynı zamanda, ülkede yaşayan Boşnaklar için de büyük önem taşıyor.
Geçmiş dönemler de etnik kimlikleri yok sayılmış ve eski Yugoslavya döneminde, etnik anlamda “Müslüman” olarak tanımlanmış olan Boşnaklar, bu sayımın ardından resmen yeniden var olmaya başlayacaklar.
Ancak, nüfus sayımında Boşnaklar’ı bazı tuzaklar da bekliyor. Etnik kimlik kategorisinde, “Boşnak”, “Sırp”, “Hırvat” ve “Diğerleri” seçeneklerinin yer aldığı nüfus sayımı listesinde, Boşnaklar’ın kendilerini eskiden olduğu gibi ”Müslüman” ya da ”Bosnalı” olarak tanımlaması halinde, bu vatandaşlar “Diğerleri” kategorisinde kayıt edilecek. Boşnaklar’ın kendilerini ”Boşnak” olarak tanımlamaması halinde, kendi ülkelerinde azınlık olma tehlikesi bile bulunuyor.
NÜFUS SAYIMI, NASIL SONUÇLAR DOĞURACAK?
Bosna Hersek İslam Birliği, Adil Zulfikarpaşiç Boşnak Enstitüsü, İslam Birliği’nin resmi yayın organı Preporod, Bosna Hersekli yardım kuruluşu Merhamet ve Boşnak Aydınlar Kongresi Konseyi gibi beş güçlü organizasyonu tek çatı altında toplayan “Nüfus Sayımı 2013″ (Popis 2013) Fonu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Tarik Zaimoviç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Bosna Hersek için tarihi bir öneme sahip olan nüfus sayımından çıkacak sonuçların ne gibi gelişmelere yol açacağı konusunda değerlendirmede bulundu.
Nüfus sayımının özellikle Boşnak halk tarafından ciddiye alınması gerektiğini vurgulayan Zaimoviç, aksi takdirde bu nüfus sayımının ülkede yaşayan Boşnaklar için pahalıya mal olacağını belirtti.
Nüfus sayımındaki asıl amacın Bosna Hersek’te yaşayan Boşnaklar’ın sayısını düşük göstermek olduğunu savunan Zaimoviç, şunları söyledi:
”Asıl amacın bu olduğu, şu ana kadar atılan her adımda görülüyor. Nüfus sayımındaki karmaşık sorularla, özellikle Bosna Sırp Cumhuriyeti’ndeki (RS) Boşnaklar’ın sayısı düşürülmek isteniyor. Bu, savaştan önceki topraklarına geri dönen Boşnaklar için kötü sonuçlar doğurabilir. Boşnaklar, bu tarihi nüfus sayımının öneminin bilincinde olmalılar. Komşularımıza, Avrupa’ya ve herkese açık bir şekilde, ‘Boşnak’ olduğumuzu söylemeliyiz.”
Zaimoviç, Boşnak ulusunun geçmişte 12 nüfus sayımı geçirdiğini ve bu sayımlarda hep kendilerine dayatılan isimlerle tanımlandıklarını hatırlatarak, Osmanlı’dan sonra ülkede yapılan nüfus sayımlarında Boşnaklar’ın “Muhammedciler”, “Sırp-Müslümanlar”, “Hırvat-Müslümanlar”, eski Yugoslavya döneminde ise “Müslüman” olarak kendilerini tanımlamak zorunda bırakıldıklarını bildirdi. Zaimoviç, “1993 yılında Boşnak Konseyi, aldığı kararla bundan sonra milli ismimizin ‘Boşnak’ olacağına karar verdi” diye konuştu.
Nüfus sayımı sonuçlarının özellikle Bosna Sırp Cumhuriyeti sınırlarında yaşayan Boşnaklar üzerinde son derece olumsuzluklar doğurabileceğine dikkati çeken Zaimoviç, sözlerine şöyle devam etti:
“Bosn Sırp Cumhuriyeti Yerel Yönetimler Kanunu’nun 3’üncü maddesi maddesi gereği, son nüfus sayımına göre, yüzde 51 ve üzeri Sırp nüfusun yaşadığı bir şehirde, Boşnak birinin belediye başkan yardımcısı, belediye meclis başkanı ya da resmi kurumlarda yönetici pozisyonunda bulunamayacak. Nüfus sayımının ardından, eğer bahsettiğim senaryo gerçekleşirse, Bosna Sırp Cumhuriyeti’ndeki devlet kurumlarında çalışan birçok Boşnak’ın işine son verilebilecek. Çünkü artık 1991 yılındaki sayımın sonuçları değil, 2013 yılındaki sayımın sonuçlarına göre kanunlar uygulanacak. Eğer Bosna Sırp Cumhuriyeti’nde yaşayan halkımız, nüfus sayımında kendisini etnik olarak ‘Boşnak’ dışında ‘Müslüman’ veya ‘Bosnalı’ diye farklı farklı yazdırırsa bu büyük soruna neden olacaktır. Bu nedenle biz halkımıza şunu söylüyoruz, millet hanesine ‘Boşnak’, din hanesine ‘Müslüman’ dil hanesine ise ‘Boşnakça’ olarak kendilerini yazdırsınlar.”
SAYILARLA 2013 NÜFUS SAYIMI
Bosna Hersek’te 22 yıldır yapılmayan nüfus sayımı kapsamında, ülkede ve yurt dışında yaşan Bosna Hersekliler’in yanı sıra hane ve aile sayımı da yapılacak.
Aynı zamanda, nüfus sayımı kapsamında vatandaşlara yöneltilecek 46 soruyla, vatandaşların yaş ortalamaları, eğitim durumları, ekonomik durumları, okur yazarlık oranları gibi veriler de netlik kazanacak.
Bosna Hersek İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, 1 Ekim’de saat 09.00 itibarıyla başlayacak ve 15 Ekim’de saat 21.00 itibarıyla sona erecek olan nüfus sayımında toplam 18 bin 879 sayım memuru, 2 bin 464 belediye eğitmeni, 30 Kanton Nüfus Sayımı Komisyonu üyesi, her şehirden en az birer olmak üzere, 625 Belediye Nüfus Sayımı Komisyonu üyesi, devlet ve entiteler düzeyinde 243 eğitmen ve materyallerin düzenlenmesi ve hazırlanmasınde çalışacak 250 geçici çalışan görev yapacak.
Bosna Hersek devlet bütçesinin yanı sıra, uluslararası bağışlar ve bazı diğer kaynaklar tarafından finanse edilen nüfus sayımının toplam maliyeti ise 23 milyon 840 bin 853 avro olacak.
Nüfus sayımına dair ilk sonuçlar 90 gün içerisinde, detaylı sonuçlar ise 1 Temmuz 2014-1 Temmuz 2016 tarihleri arasında değişik aralıklarla yayımlanacak.
EN SON NÜFUS SAYIMI 1991 YILINDA YAPILMIŞTI
Bosna Hersek’te en son 1991 yılı Mart ayında yapılan nüfus sayımına göre, ülkede yüzde 43’ü Boşnak, yüzde 31’i Sırp ve yüzde 17’si Hırvat olmak üzere yaklaşık 4 milyon 370 bin kişinin yaşadığı tespit edilmişti. Ülkede, savaştan sonra ülkedeki Boşnak, Sırp ve Hırvatlar arasındaki anlaşmazlık nedeniyle nüfus sayımı yapılamamıştı.
Dünya Bülteni
