Sırbistan Nisan 2008’de yapılan parlamento seçimleri öncesinde AB ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması (SAA) imzaladığında, Belgrad’daki yetkililer aday statüsü alabilmek için dört yıl geçmesini beklemiyordu.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Boris Tadiç liderliğindeki iktidar koalisyonu Avrupa üyelik sürecinin hızlanmasını hedef olarak belirlemesine karşın, Şubat 2008’de bağımsızlık ilan etmiş olsa da Belgrad tarafından Sırbistan’ın bir eyaleti olarak kabul edilen Kosova, Sırbistan’ın üyelik yoluna engel olarak çıkmıştı.
Sırbistan, adaylığa giden yoldaki son engeli 1 Mart Perşembe günü, AB’nin kararına saatler kala kaldırdı.
Sırp ve Romen yetkililer Sırbistan’daki Ulah azınlığı konusunda anlaşma sağladı ve bu da Bükreş’in Belgrad’a koyduğu şartları geri çekmesine yetti. Romanya sınırı boyunca yaşayan yaklaşık 30 bin kişiyi kapsayan anlaşmanın ayrıntıları açıklanmadı.
Kararı, Avrupa Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy duyurdu.
Van Rompuy, “Bunun Sırbistan’ı AB üyeliği için gereken siyasi ve ekonomik şartları yerine getirme çabalarını artırmaya teşvik etmesini umuyorum. Belgrad’ın Batı Balkanlar’da bölgesel işbirliği ve iyi komşuluk ilişkilerini desteklemeye devam etmesini de umut ediyorum.” dedi.
Sırp yetkililer statüyü memnuniyetle karşıladı. Tadiç, adaylığın ekonomik ilerlemeye giden “kapıyı açacağını”, fakat Sırbistan’ın önünde, AB üyeliği yolunda atılacak adımlar açısından “yapılacak çok iş” olduğunu söyledi.
Sırbistan Parlamentosu’nun Avrupa Entegrasyon Komitesi Başkanı Laslo Varga, kararın uluslararası topluma ve dış yatırımcılara gönderilen ve Sırbistan’ın “düzenli bir Avrupa ülkesi olma yolunda olduğunu” belirten bir mesaj olduğunu söyledi.
SETimes‘a konuşan Varga, “Bunun ötesinde, aday statüsü ülkede AB katılımına verilen desteğin azalma eğilimini durduracak ve aynı zamanda Avrupa katılım öncesi fonlarından gelecek parayı kullanmak için yeni fırsatlar yaratacaktır.” dedi.
Ancak Stratejik Alternatifler Merkezi’nden Vladimir Radomiroviç, Sırbistan’ın kendisinin adaylıktan pek bir şey kazanamayacağını, çünkü Avrupa fonlarından gelen paranın ancak belli türdeki projeler için kullanılabileceğini söyledi.
SETimes‘a konuşan Radomiroviç, “Sırbistan AB aday statüsünden uygulamada hiçbir şey kazanmamıştır, tıpkı Makedonya ve Karadağ’ın hiçbir şey kazanmadığı gibi. Aday statüsü kötü ekonomik durumu düzeltemez ve siyasi yolsuzluğu önleyemez.” dedi.
Sırbistan’daki bütün partiler AB’ye katılmanın iyi bir kavram olduğunu düşünmüyor.
Sırbistan eski Başbakanı Vojislav Kostunica’nın muhalefetteki Sırbistan Demokrat Partisi (DSS), Sırbistan için en iyisinin siyasi tarafsızlık ilan etmek, Avrupa entegrasyonunu durdurmak ve Birlikle sadece ekonomik ilişkiler yürütmek olduğunu ileri sürdü.
DSS sözcüsü Petar Petkoviç SETimes‘a verdiği demeçte, Sırbistan’ın SAA’yı uygulamakla 500 milyon avrodan fazla para kaybettiğini söyledi.
Petkoviç, “AB üyeliği yüzünden kaybetmek yerine Sırbistan, siyasi tarafsızlık yoluyla, dünyadaki bütün ülkelerle gelişmiş bir ekonomik işbirliği kurmalıdır.” dedi.
Sırbistan’ın üyelik sürecindeki bir sonraki adım AB üyelik müzakerelerini başlatma tarihi almak ve bunun yeni, ağır tavizler anlamına geldiğini herkes biliyor.
Varga, gerek önlerindeki zor görevler gerekse AB’nin kendi içindeki ekonomik sorunlar nedeniyle, Sırbistan için bu tarihin Aralık ayında belirlenmesinin gerçekçi bir beklenti olduğuna inanıyor.
Varga, “Belgrad’dan Priştine ile yapılan bütün anlaşmaları yerine getirmesi istenecek ve kuzey Kosova’daki kurumların lağvedilmesi yönünde bir talep de bulunmakta. AB yolundaki bir sonraki adımımızın kolay olacağını sanmıyorum.” dedi.
Radomiroviç de buna katılıyor.
“AB yetkililerinin yaptığı açıklamalara göre, Sırbistan müzakereleri başlatma tarihini Aralık ayında alabilir. O zamana kadar, önde gelen AB ülkeleri Belgrad’ın Kosova’ya karşı olumlu davranmasını, yani başta kuzey Kosova’dakiler olmak üzere Sırp kurumlarını lağvetmesini kesinlikle talep edecektir.”
Sırbistan’ın AB adaylığı konusunda vatandaşlar da farklı görüşlere sahip.
33 yaşındaki Belgradlı tüccar Milovan Brkiç, adaylığın iyi bir haber olduğunu söyledi.
SETimes‘a konuşan Brkiç, “AB’ye daha yakın hale geldik ve bu hem ekonomik hem de siyasi açıdan sadece daha iyi olabilir.” dedi.
30 yaşındaki avukat Milena Srdiç buna katılmıyor. Srdiç, “Şimdi daha iyi mi yaşayacağız? Maaşımız mı artacak, daha fazla mı iş olacak? Buna inanmıyorum, AB’nin kendisinin de büyük mali sorunları var.” dedi.
Sırbistan, aday statüsünü almakla, 2005 ve 2010 yılından beri aday statüsüne sahip olan Makedonya ve Karadağ’a yetişti. Hırvatistan 2013 yılı ortasında Birliğe üye olmaya hazırlanırken, Bosna-Hersek SAA’yı 2008 yılında imzaladı. Birlik bu hafta, Kosova için bir fizibilite çalışması yapılmasına yeşil ışık yaktı.
