Tarihte Bugün: 12 Kasım 1877, 144 yıl önce bugün, Gazi Osman Paşa Plevne’de teslim olmayacağını bildirmiş, tarihe geçen en şanlı direnişi başlatmıştır.

Osman Paşa, Türk imparatorluk ordusunun adeta anıtlaşmış bir temsilcisidir. Gazi Osman Paşa Türk ordusundaki ıslahatın başarıyla yürütülebileceğini ve en zor ve imkânsız zamanlarda bile Türkiye’de komutanların nasıl modern dünyanın şartlarına intibak edebileceklerini gösteren bir komutandır.

Büyük kahraman Tokatlı Osman Paşa, 3 Plevne Savaşı’nda da başarıyla Rus ordusunu savuşturmuş, stratejik bilgisini gösterdiği gibi teknik bilgisini de ortaya koymuştur. 3. Plevne Muharebesi’nden sonra 10-12 Eylül 1877 tarihleri arasında Ruslar Plevne’yi bir daha kuşatma altına almışlardır. İkmal sistemindeki aksamalar sonrası ve 145 gün süren ağır kış şartlarında devam eden savunma dış dünyanın ve bütün Avrupa’nın dikkatini çekmiştir.

Özellikle yabancı gazetecilerin ve müşahidlerin raporları bu savaşı çok canlı ve hayranlıkla anlatmaktadır. Nitekim son çıkarma hareketi sırasında yaralanması ve 40 bin kişilik orduyla birlikte esir düşmesine rağmen Çar II. Aleksandr kendisine olan saygısını göstermiş, kılıcını almamış, hatta ileride kendisini nişanlarla taltif etmiştir.

5 Nisan 1900 tarihinde 68 yaşında vefat etmiştir. Mezarı Fatih Camii avlusundadır.

“Tuna nehri akmam diyor, Etrafımı yıkmam diyor, Şanı büyük Osman Paşa, Plevne’den çıkmam diyor, Kılıcımı vurdum taşa, Taş yarıldı baştan başa, Nâmı büyük Osman Paşa, Askerinle binler yaşa” sözleriyle bestelenen Osman Paşa Marşı (Plevne Marşı) bu direnişi anlatır.

Türkiye’de bazı illerde Gazi Osman Paşa hatırasına inşa edilmiş ya da ismi verilmiş yapıtlar bulunmaktadır. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Gaziosmanpaşa Stadyumu bulunmaktadır. Osman Paşa’nın hatırasını yaşatmak için ismi İstanbul’un Gaziosmanpaşa ilçesine, Tokat’ın Gaziosmanpaşa kasabasına ve futbol takımı Gaziosmanpaşa’ya, birçok ilde sokak, cadde ile hastane, okul gibi yerlere verilmiştir.

Mustafa Kemal, 1914’te Sofya’da Askeri Ataşe olarak bulunduğu sırada orada tanımış olduğu gençlere tavsiye niteliğinde şunları söylemiştir:

“Ben Gazi Osman Paşa’yı kendime rehber olarak seçtim. Ömrüm boyunca onun yolunu takip edeceğim. Türk ruhu Plevne’de yeniden kendini bulmuştur. Milletler yolundaki mücadelelerde daima sembolümüz Plevne’de doğan milli ruh olacaktır. Felaket günlerinde Plevne savaşını ve Osman Paşa’yı düşüneceğiz. Sizin de kahramanlık sembolünüz Gazi Osman Paşa olsun”